Wat is 'production design' en wie is de man die deze functieomschrijving eigenhandig heeft vormgegeven? Dean Tavoularis, de 91-jarige Amerikaan die dankzij zijn baanbrekende toeren voor de films van Francis Ford Coppola voor altijd in de eindgeneriek van de filmgeschiedenis zal staan.
De production designer is verantwoordelijk voor de algemene look and feel van een film. Hij/zij geeft de kijkers een idee van de tijdsperiode, locatie en de gemoedstoestand van personages door onder andere een uitgekiend decor- en kostuumontwerp.
Vijf keer werd Dean Tavoularis genomineerd voor een Oscar voor production design, maar enkel in 1974 won de intussen 89-jarige Amerikaan het felbegeerde beeldje. Niet toevallig voor The godfather II, één van de elf films die Tavoularis met bad boy Francis Ford Coppola draaide. In deze sfeervolle maffiafilm over de misdadige Corleone-familie zorgt Tavoularis’ inventieve en onvermoeibare zoektocht naar authentieke decors ervoor dat kijkers meteen teruggekatapulteerd worden naar de jaren 1945 tot 1955 – de periode waarin de onwrikbare maffiabaas Vito Corleone (Marlon Brando) stilaan de fakkel doorgeeft aan zijn jongste zoon Michael (Al Pacino).
Omdat die mannelijke gangsterwereld volgens Tavoularis te kleurloos en donker was, fleurde hij deze met macht, eer en afgehakte paardenhoofden gevulde scènes op met appelsienen. Daar is niets symbolisch aan, liet Tavoularis ooit optekenen in Harlan Lebo’s The Godfather Legacy (1997). Maar kijk toch maar uit als iemand een kleurrijk stukje fruit eet in een film waar Tavoularis de eindgeneriek siert. Meestal legt dan niet veel later iemand het loodje.
Die misdadige machowereld van The godfather verbleekt bij de moordende junglekoorts die Tavoularis voor Coppola's meesterwerk Apocalypse now (1979) in stinkende setdesigns vangt. Dat dit oorlogsdrama, waarin kapitein Willard (Martin Sheen) tijdens een gekmakende boottrip door de Vietnamese jungle steeds verder van de menselijke beschaving afdrijft, voor de filmcrew een traumatische ervaring was, is sinds de achter-de-schermendocu Heart of Darkness: a filmmaker’s apocalypse (1991) algemeen geweten.
Minder bekend is dat Sheens vrouw tijdens de opnames klaagde over de stank op de set – ze noemde het zelfs een gezondheidsrisico – en de productie vroeg om die troep op te ruimen. Toen zou Tavoularis vrolijk gezegd hebben: ‘Bedoel je die dode ratten? Dat is de bedoeling dat ze daar liggen. Dat zorgt immers voor de juiste atmosfeer.’
Robert Sellers – die in zijn boek Bad Boy Drive (2009) de levens van Hollywood-macho’s als Marlon Brando, Dennis Hopper, Warren Beatty en Jack Nicholson fileert – voegt daar nog een extra anekdote van co-producer Gray Frederickson aan toe: dat de perfectionist in Tavoularis niet enkel dode ratten gebruikte om de verderfelijke sfeer van Apocalypse now in al zijn rottende decors te vangen. Ook menselijke kadavers.
‘Als je deze ondersteboven aan de bomen hangt, geeft dat een heel authentieke feel’, zou Tavoularis volgens Frederickson gezegd hebben toen hij in een tent voor enkele mensenlijken stond. Niet veel later kwam de politie de ongeïdentificeerde lichamen in beslag nemen en de lijkenpikker die ze had geleverd inrekenen. Uiteindelijk werden er levende figuranten gebruikt om urenlang in bomen te hangen om op een stinkende set voor dood te spelen.
I love the smell of dead rats in the morning? Benieuwd welk aanbod die figuranten niet konden weigeren.
Meer info over de masterclass vind je hier.
Dit stuk werd oorspronkelijk gepubliceerd in Humbug #1: Macho. Lees je onze interviews, recensies en artikels graag? Waarom ons niet steunen voor €5, €10, €25 of €50? Schrijf je hier in op onze wekelijkse nieuwsbrief.