Na tien nummers stopt Humbug vzw met de uitgave van zijn geïllustreerde filmtijdschrift, dat in oktober 2021 voor het eerst verscheen. Een gebrek aan (vrije) tijd en fondsen is de korte verklaring voor deze moeilijke beslissing. De lange versie? Die ligt gevoeliger.
Het beste filmtijdschrift van Vlaanderen maken. Dat was onze ambitie. Het moest speels worden – zonder diepgang uit het oog te verliezen. Het moest een brede kijk op filmcultuur bieden – zonder in te boeten op focus. Het moest een speeltuin worden voor iedereen die iets zinnigs over film te zeggen heeft – zonder dat er beknibbeld zou worden op redactionele kwaliteit. En het moest ook mooi zijn.
Om dat te verwezenlijken, hadden we een duidelijk plan. Ons eerste jaar was er om te investeren in ideeën en het fijne netwerk waaruit die opborrelden, ons tweede jaar voor het finetunen van onze structuur en organisatie en ons derde jaar was bedoeld om ons te verzekeren van een duurzame toekomst. Dat wil zeggen: een structurele subsidie waarmee we onze werking kunnen professionaliseren.
Het vierde jaar, nu dus, was voorzien om eindelijk op volle stoom te kunnen gaan.
Hobbelig parcours
Naïef waren we niet. We wisten dat het veel tijd, energie en geld zou kosten. De enige manier om een ambitieus project als het onze te starten, was om het gewoon te doen (en onderweg natuurlijk de nodige fouten te maken en bij te leren). Drie jaar lang staken niet enkel de kernredactie, maar een hele ploeg van schrijvers, illustratoren en bestuurders passie en expertise in Humbug om het zo tot het beste Vlaamse filmtijdschrift te maken. Ze geloofden in wat Humbug was, en kon zijn.
De enige manier om een ambitieus project als het onze te starten, was om het gewoon te doen (en onderweg natuurlijk de nodige fouten te maken en bij te leren).
Wie daar niet helemaal in geloofde, was het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). Het steunpunt en subsidieverstrekker van de Vlaamse audiovisuele sector was op zoek naar een opvolger voor Filmmagie, het failliet gegane maandelijkse filmtijdschrift dat actuele films recenseerde. Een ‘Vlaamse Filmkrant’, die richting moesten we op. Daarin wilden we niet meegaan. Er bestond toch al een Vlaams filmmagazine dat actuele films besprak en gratis beschikbaar was? Wij wilden in print iets anders en ambitieuzer doen. We wilden bijdragen aan een duurzame filmcultuur, niet meewerken aan kortstondige filmpromotie.
Meermaals klopten we bij het VAF aan – zes keer om precies te zijn. Twee aanvragen werden goedgekeurd: opgeteld kregen we €23.000. Fijn, maar ook peanuts. Zeker als je weet dat het VAF onderweg een ander filmmagazine €65.000 gaf om enkel maar op te starten. Na één nummer besloot het VAF echter om deze subsidie aan het andere magazine niet te verlengen. Een beslissing die ervoor zorgde dat niet één, maar twee filmmagazines in ademnood zaten. Niet veel later gaf het andere magazine zijn printwerking op.
Kortom: wij hadden de dubieuze eer om als ongesubsidieerde filmtijdschrift een gesubsidieerd tijdschrift te overleven.
Print is dood
Dat betekende wel dat de weg voor werkingssubsidies open lag voor ons.
Alleen: toen we voor een werkingssubsidie van 2024 tot 2027 de boodschap kregen dat we niets kregen en ons tot de projectsubsidies moesten wenden — en dus jaarlijks een aanvraag moeten indienen voor max €35.000 – was het voor ons duidelijk: dit is onhoudbaar. Zo run je geen cultuurmagazine. Als je elk jaar moet bedelen voor te weinig middelen ben je als organisatie – en iedereen die daarin werkt – kwetsbaar. Dan worden subsidies geen steunaanvragen, maar smeekbedes.
Als je elk jaar moet bedelen voor te weinig middelen ben je als organisatie – en iedereen die daarin werkt – kwetsbaar. Dan worden subsidies geen steunaanvragen, maar smeekbedes.
‘Onze beslissing past in een wereldwijde evolutie: papier staat steeds meer onder druk van digitaal, filmliefhebbers halen hun informatie steeds vaker op sociale media en websites.’ Dat liet VAF-directeur Koen Van Bockstal niet veel later optekenen in De Standaard, na hun beslissing om ook filmblad Vertigo niet te ondersteunen. Na drie jaar te bewijzen dat er nog leven zit in print, verklaarde het VAF print zo officieel dood.
Dat is natuurlijk humbug, je reinste onzin.
Beste lezer, dank voor jullie onbetaalbare steun! Jullie zijn het levende bewijs dat print nog lang niet dood is.
Wil je ons helpen? Koop onze nummers, deel ze met – of schenk ze aan – bevriende filmfans, schrijf je in op onze nieuwsbrief, volg ons op sociale media. Je kan ons zelfs gewoon steunen voor €5, €10, €25 of €50.
En vooral: blijf ons lezen! We beraden ons over alternatieve manieren om filmkritiek en illustratie in Vlaanderen en Nederland alsnog te blijven versterken. Ondertussen blijven we online verdergaan.