Top gun was één van de meest winstgevende films van de jaren 1980. Niet alleen zette deze flitsende actiefilm van Tony Scott de standaard voor de blockbusters uit die periode, het lanceerde ook de carrière Tom Cruise, die hoge toppen scheert als piloot Pete ‘Maverick’ Mitchell.
Maverick is een jonge piloot bij de Amerikaanse marine. Hij is een waaghals die liever op zijn instinct afgaat, dan dat hij zich aan de regels houdt. Ondanks zijn roekeloze gedrag raakt Mitchell samen met zijn beste vriend Goose (Anthony Edwards) binnen in de United States Navy Fighter Weapons School. Het is een elitetraining waar de eminente vliegeniers het gedurende een intensieve leerschool tegen elkaar opnemen.
Hoewel zijn oogje valt op de instructrice Charlie (Kelly McGillis) en hij zijn koelbloedige rivaal Ice (Val Kilmer) te snel af wil zijn, wordt Mavericks opleiding vooral gedomineerd door schuldbesef omdat Goose verongelukt, en de nooit opgehelderde dood van zijn heroïsche vader – die in de Vietnamoorlog het leven liet – door zijn hoofd blijft spoken.
Reclamefilm
De Britse regisseur Tony Scott werd door de iconische producers Don Simpson en Jerry Bruckheimer gestrikt, nadat het duo een artikel van Ehud Yonay in handen kreeg. In de mei-editie van California Magazine in 1983 schreef hij over een school voor gevechtspiloten in het Californische Miramar, een buurt vlakbij San Diego. De jongere broer van Ridley Scott (Blade runner, Alien) had verschillende kunstopleidingen genoten, was afkomstig uit de reclamewereld en had drie jaar eerder gedebuteerd met de modieuze vampierenfilm The hunger. Toch waren de bonzen bij Paramount bezorgd of Top gun wel zou werken. Ze dreigden er zelfs mee om het script volledig te laten herschrijven.
De film jaagde de rekruteringscijfers bij de luchtmacht enorm de hoogte in.
Onterecht, zo bleek. Top gun werd immers een van lucratiefste films van de jaren 1980 en groeide ook uit tot een grote hit voor het Amerikaanse leger. Om op locatie in Miramar te kunnen draaien, sloten de makers een deal met de US Navy. Zo konden ze flink de kosten drukken, op voorwaarde dat het leger alles mocht overzien. De film jaagde de rekruteringscijfers bij de luchtmacht enorm de hoogte in.
Daarnaast was Tony Scott ook een man van zijn tijd. Op het grote scherm paste hij immers de technieken toe die hij als reclamefilmer geleerd had. Top gun voelde hierdoor als een flitsende MTV-clip. Hij koos voor warm gekleurd licht om Top gun een visuele glans te geven en maakte gebruik van een opzwepende soundtrack – die in de VS alleen al ruim zeven miljoen keer over de toonbank ging.
Stunt- en vliegwerk
Zesendertig jaar later wordt er nog altijd over Top gun gepraat. Als het niet over de de homo-erotische ondertoon gaat die in de dubbelzinnige dialogen weerklinkt (waarover je in het eerste nummer van Humbug meer kan lezen), dan wel over de kritiekloze verheerlijking van de piloten, die worden opgevoerd als de onversaagde helden van het luchtruim.
Toch is vooral het halsbrekende stuntwerk, die in een razend tempo aan onze verbaasde ogen voorbij schiet, de werkelijke attractie van de film. Alleen kunnen al deze vliegstunts niet verbergen dat de betreurde regisseur van True romance (1993) in wezen een oppervlakkige, flitsend gemonteerde actiefilm draaide die deze spectaculaire vliegscènes nodig had om het flinterdunne plot te camoufleren.
Benieuwd of straks opvolger Top gun: Maverick wat meer om het lijf heeft en Tom Cruise in deze sequel opnieuw de box office-cijfers de hoogte in jaagt.
Top gun: Maverick speelt vanaf 25 mei 2022 in de Belgische zalen. In Nederland is de film vanaf 26 mei 2022 te zien.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.