Jaws mag dan 46 jaar oud zijn, toch blijft de film over een witte haai ook anno 2021 brandend actueel. Want behalve een topthriller over een killer shark is Steven Spielbergs zomer-blockbuster ook een film over plat populisme.
Jaws was een mijlpaal. Met zijn film over een bloeddorstige witte haai voor de kust van het pittoreske Amity Island introduceerde regisseur Steven Spielberg in 1975 het fenomeen van de zomer-blockbuster. Vandaag domineren grootse franchisefilms de grote vakantie, niet zelden voorafgegaan door megalomane marketingcampagnes en promotournees. Allemaal de schuld van Spielberg en zijn haai.
Merkwaardig is dat deze pionierende kaskraker ook 46 jaar na datum genietbaar blijft. Anno 2021 is mode misschien wat anders, en zijn we een hogere beeldresolutie gewoon. Maar het idee om de dreigende kracht – allicht om technologische redenen – voornamelijk door muziek te vervangen, blijft geniaal overeind. Aan twee noten heeft componist John Williams genoeg om een hele bioscoopzaal te doen geloven dat er een haai in het spel is. Mi-fa, mi-fa, mi-fa. Nog steeds genoeg om een hele zaal de stuipen op het lijf te jagen.
Populistische haai
Maar er is meer. Ook inhoudelijk blijft Jaws na bijna een halve eeuw opvallend hedendaags. Zo wil de populistische burgemeester Larry Vaughn (Murray Hamilton) zijn strand openhouden om geen badgasten – lees: summer dollars – mis te lopen. Wanneer politiechef Brody (Roy Scheider) de stranden wil sluiten in het belang van de veiligheid, protesteert de burgemeester en geeft hij prioriteit aan de lokale economie. Centen boven volksgezondheid en gezond verstand, als het ware. En we hoeven niet eens ver te zoeken om een recent equivalent op te diepen.
Inhoudelijk blijft Jaws na bijna een halve eeuw opvallend hedendaags.
Op 23 april beslist het Overlegcomité om de cafés nog even dicht te houden. Normaal mochten terrassen op 1 mei al terug open, maar dat wordt opnieuw met een week uitgesteld. De coronapandemie laat zich immers niet dicteren door de wetten van de horeca. Maar dat is buiten de burgemeester van Middelkerke gerekend. Als een ware Belg vindt Jean-Marie Dedecker een achterpoortje in de juridische wetgeving om vanaf 1 mei toch horecaterrassen te plaatsen. En dat deelt hij met gretig genoegen aan de verzamelde pers.
“Ik ben verheugd en blij om het nieuws te herhalen dat in feite de volledige zeedijk coronavrij is, waar zogenaamd enkele toeristen een virus hebben opgelopen. Maar zoals je kunt zien, is het een prachtige dag. De terrassen zijn open en de mensen vermaken zich prima.” Toegegeven, deze quote is niet van Dedecker. Het is gebaseerd op een filmquote van burgemeester Vaughn, nadat de vermeende roofvis onschadelijk werd gemaakt. En dat terwijl experts het voortleven van de eigenlijke haai hadden beargumenteerd.
Grote boot vs. groot ego
Als er een witte haai in de wateren voor een kuststadje zwemt, is de kans op dodelijke slachtoffers reëel. Als een pandemie de hele wereld verovert, is de kans op besmetting – en dus dodelijke slachtoffers – reëel. Ook aan de kust. Van Knokke tot De Panne. Of zouden die vieze covid-beestjes nu echt denken: “Goh, Middelkerke, dat vinden we toch niet zo gezellig, daar blijven we wel weg”?
Jaws toont hoe politici in tijden van crisis beter investeren in een grotere boot, dan in een grotere populariteit.
Behalve een topthriller over een killer shark, is Jaws ook een film over plat populisme. Over lokale bestuurders die liever een oogje dichtknijpen voor gevaar – een haai, een virus, hoge snelheid op de baan – ten voordele van politiek gewin. Jaws neemt geen blad voor de mond. Het is een regelrechte kritiek op dergelijke acties: hoe de hebzucht van een overheid kan leiden tot de dood van haar burgers. En hoe politici in tijden van crisis beter investeren in een grotere boot, dan in een grotere populariteit.
Op 9 juli leidt Robin Broos 'Jaws' in tijdens de filmreeks ‘The Original Soundtrack’ in Sphinx Cinema Gent. Meer weten over filmmuziek? Volg ‘The Original Soundtrack’ op Facebook of Instagram.
'Jaws' toch liever thuis bekijken? Dat kan via Amazon Prime, Netflix of dankzij je bibliotheek.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.
Comments