Denis Villeneuve beloofde spektakel voor zijn verfilming van de tweede helft van Frank Herberts Dune en spektakel krijg je. Dune: part two is een overweldigende filmkolos, maar slaagt er helaas niet in om de pijnpunten die in deel één al zaten weg te werken.
Twee en half jaar konden we ons afvragen hoe het nog zou zijn met Paul Atreides. Alive and kicking, zo blijkt. Dune: part two gaat verder waar Part one een punt zette en toont ons dat Paul en zijn moeder, Lady Jessica, nog steeds mee op pad zijn met het inheemse volk van de zandplaneet Arrakis, de Fremen. Samen gaan ze de strijd aan met de Harkonnen, die de planeet terug in handen proberen te krijgen, en tracht Paul zich helemaal in te werken bij de Fremen om de ‘desert power’ van Arrakis onder de knie te krijgen.
Ondertussen is Paul ook het middelpunt van een profetie die stelt dat hij de Messias is die Arrakis zal redden. Die profetie zorgt voor heel wat ophef, snode plannen, religieus fanatisme en druk op de schouders van Paul. En of dat nog niet genoeg is, komt Keizer Shadam IV te weten dat Paul nog leeft en mogelijk een aanzienlijke bedreiging voor zijn bewind vormt. Een confrontatie en een strijd om Arrakis lijkt onvermijdelijk.
Ontzag en verwondering
Villeneuve doet geen radicaal andere dingen in Part two. Vanaf de start van de film word je weer in de vertrouwde zandomgevingen van Arrakis gedropt en krijg je opnieuw indrukwekkende scifi-tableau’s onder ogen die de Dune-films moeiteloos tot enkele van de visueel meest indrukwekkende sciencefictionblockbusters uit de cinemageschiedenis bombarderen.
Ontzag en verwondering zijn de voornaamste instrumenten die Villeneuve aanwendt om je als toeschouwer helemaal in te pakken.
Ontzag en verwondering zijn de voornaamste instrumenten die Villeneuve aanwendt om je als toeschouwer helemaal in te pakken. Dat blijkt ook uit interviews naar aanleiding van Part two waarin de Canadese regisseur duidelijk maakt dat hij vooral geïnteresseerd is in de audiovisuele capaciteiten van het medium waarin hij werkt. De combinatie van Villeneuves visie, de camera van Greig Fraser en het productiedesign van Patrice Vermette leiden tot een wereld die bol staat van indrukwekkende beelden die tot doel hebben om je keer op keer van je adem te benemen. Arrakis is een omgeving waarin je je miniem voelt en waarin intimiteit een zeldzaamheid is. Een zandoceaan waarin je bijna op agressieve wijze wordt ondergedompeld.
Er zijn deze keer ook veel minder momenten om naar adem te happen in die onmetelijke oceaan, omdat Villeneuve in Part two veel meer inzet op actie, conflict en brutalistisch sciencefictionspektakel. De vorige film diende vooral om de wereld van Dune te leren kennen en om alle spelers op het zandveld te ontmoeten. Nu staat de strijd tussen de Fremen, de Harkonnen en Shadam IV centraal.
En hoe? Villeneuve slaagt erin om al je zintuigen te torpederen met actiescènes die immens aanvoelen door de ruime frames die de regisseur verkiest, de denderende muziek van Hans Zimmer, het oorverdovende geluid en de geloofwaardige effecten. Zeker wanneer de zandwormen van Arrakis er komen bij kijken, zit je onvermijdelijk naar het scherm te staren met je kin tegen de bioscoopvloer.
Villeneuve slaagt erin om al je zintuigen te torpederen met actiescènes die immens aanvoelen door de ruime frames die de regisseur verkiest
Als spektakelstuk kan Dune: part two dus zeker tellen en is de film het ultieme bewijs dat Villeneuve het immense frame dat hij hier hanteert ten volle kan benutten om een onbevattelijke wereld te kneden en om visueel weer een nieuwe standaard te creëren voor het scifi-genre.
Niet genoeg tijd
Maar de focus van de regisseur op het beeld en de filmische ervaring van zijn film heeft – wat ook al duidelijk werd in Part one – wel enkele nadelen. Dune is namelijk ook een log narratief beest dankzij de goedgevulde scifi-roman van Herbert. Uit eerdere pogingen bleek al dat de conflicten, religieuze componenten, politieke spelletjes en talrijke personages geen makkie zijn om coherent naar het witte doek te vertalen. De poging van Villeneuve is veruit de meest geslaagde en meest indrukwekkende tot nu toe. Maar wil dat zeggen dat zijn poging perfect is? Niet helemaal.
Ook al heeft Villeneuve het boek in twee films gesplitst, het lijkt niet genoeg om alles tot een soepele, heldere filmervaring te kneden.
Ook al heeft hij het eerste boek in twee films gesplitst, toch lijkt het soms dat zelfs dat niet genoeg was om alles op de juiste manier te behandelen en tot een soepele, heldere filmervaring te kneden. Part two is gefocust op Paul zijn tijd bij de Fremen, de profetie die steeds meer tot uiting komt, de frictie tussen politiek en religie en de explosieve confrontatie tussen de vrijheidsstrijders van dienst en de onderdrukkende machten die de wereld van Dune kleuren.
Villeneuve en co-scenarist Jon Spaihts doen een nobele poging om al die plotelementen de nodige ruimte te geven, maar zelfs 166 minuten blijken niet genoeg om al die draadjes op de juiste manier en met de nodige diepgang en nuance strak te trekken.
Hierdoor krijg je een heleboel verhaallijnen die onvoldoende uitgewerkt aanvoelen en zelfs een tijdsverloop dat wat onwennig of ronduit verwarrend overkomt. De romance tussen Paul en zijn Fremen-vriendinnetje Chani? Aandoenlijk, maar nooit sterk genoeg om volledig je hart te veroveren. De complexiteit van volkeren die worden onderdrukt en de mélange van politiek en religie die erbij komt kijken?
De scenaristen weten enigszins het mijnenveld dat dit is duidelijk te maken, maar in een tijdperk waarin gelijkaardige conflicten het nieuws in de ban houden, merk je al snel de Hollywoodbenadering in Dune te veel aan de oppervlakte blijft en te weinig durf toont. De groei van Paul van een broekvent naar een leider en zelfs een mogelijke god? Wel, er is gewoonweg te weinig tijd om dit impactvol en helemaal geloofwaardig te maken.
Te bijbels
Het gevolg is vaak dat je met personages zit die worden voortgestuwd door de kolossale plot die achter hen schuilt en niet zozeer door genuanceerde karakterontwikkeling. Je bent geïntrigeerd door de weg die Paul en co. zullen afleggen, maar hun motivaties en emoties blijven weinig tot nooit aan je ribben kleven. Je kijkt naar hen vanaf een zekere afstand die verhindert dat je helemaal kan meeleven met het pad dat ze afleggen.
Daarnaast speelt het de vele personages ook parten dat menselijkheid vaak baan moet ruimen voor bijbelse eigenschappen of kwaliteiten. Het is moeilijk om je ermee te identificeren en Villeneuve vindt niet vaak een manier om dat toch te bewerkstelligen. De uitzondering op de regel in deze Dune-wereld is Chani, die Zendaya met kwetsbaarheid, herkenbare woede en een voelbare strijdkracht neerzet. Je zou bijna wensen dat zij het hoofdpersonage is en geen schriel ventje dat flirt met een godcomplex.
Ook al roert Dune niet altijd het hart, toch bewijst dit epos nog maar eens dat grote commerciële cinema het doordeweekse cinemapubliek niet hoeft te onderschatten.
Vandaar dat we ook wat fronsen als sommigen deze franchise nu al vergelijken met Peter Jacksons The lord of the rings of de eerste Star wars-trilogie. Ook al zijn die films misschien niet altijd perfect, toch krijg je in die films zowel een doorleefde wereld als figuren die je hart veroveren en waar je van begin tot eind mee meeleeft. Dune schiet op vlak van die magische combinatie nog wat tekort.
Maar dus, Villeneuve en zijn creatief team verdienen wel alle lof voor wat ze tot nu toe hebben bewerkstelligd met de creatie van Frank Herbert. Zowel Part one als Part two zijn de culminatie van de zelfzekere visie van een moderne blockbusterauteur en het toptalent dat hij rond zich heeft verzameld.
Ook al roert Dune niet altijd het hart, toch bewijst dit epos nog maar eens dat grote commerciële cinema het doordeweekse cinemapubliek niet hoeft te onderschatten. Je weet dat zij die aan de touwtjes trekken in de Amerikaanse filmindustrie er waarschijnlijk de verkeerde lessen uit zullen trekken, maar het blijft hoopgevend dat er ruimte blijft voor dit soort ambitieuze projecten die cinema met een grote C willen zijn en niet dubbelplooien voor ontelbare compromissen. De imperfecties nemen we er dan graag bij om door dit soort entertainment weggeblazen te worden in een IMAX-zaal.
May your knife chip and shatter en tot in de cinema voor Dune: messiah!
Dune part two is vanaf 28 februari 2023 in de Belgische bioscopen te zien. In Nederland is de film vanaf 29 februari in de zalen.
Lees je onze interviews, recensies en artikels graag? Waarom ons niet steunen voor €5, €10, €25 of €50? Schrijf je hier in op onze wekelijkse nieuwsbrief.