Byzantijnse intriges in outer space! Huizenhoge wormen met tanden! Zwevende booswichten in olie! Zand! Ruimteheksen! Frank Herberts sciencefictionepos Dune heeft het allemaal. Maar wat met de meest recente incarnatie van regisseur Denis Villeneuve? Hij destilleerde het onverfilmbare boek tot een even stijlvol als spicy meesterwerk.
Het verhaal is intussen welbekend: anno 10191 zijn verschillende koninklijke families verwikkeld in een bittere intergalactische machtsstrijd met als ultieme prijs de woestijnplaneet Arrakis – beter bekend als Dune. Het is meteen ook de enige plek in het universum waar je the spice kan vinden – begeerd om zijn geestverruimende kwaliteiten én omdat het interplanetair reizen mogelijk maakt. Midden in dit galactisch getouwtrek zit Paul Atreides, de hertogzoon die onverwijld ontsnapt aan de politieke slachtpartij en zich bij de Fremen aansluit. Deze inheemse woestijndwalers zien in Paul hun langverwachte Messias of Mahdi, die hen zal helpen Dune te heroveren. Alle ingrediënten voor een groots avontuur liggen op tafel.
‘Onverfilmbaar’, werd jarenlang gefluisterd in de wandelgangen van de grote filmstudio’s – en zowel David Lynch als Alejandro Jodorowsky beten er danig hun tanden op stuk. Om niet te spreken over de schamele miniseries rond de millenniumwisseling.
Alle hoop was nu gevestigd op Denis Villeneuve, die met een Gom Jabbar-naald in de nek en fonkel in de ogen de fakkel overnam.
Cerebrale blockbusters
De Frans-Canadese regisseur had alvast een streepje voor, aangezien hij met Arrival (2016) en Blade Runner 2049 (2017) twee van de meest intelligente sciencefictionfilms van de voorbije jaren wist af te leveren. Cerebrale blockbusters die geen hapklare lightsabers of Infinity Stones voorschotelen, maar op schuifelvoeten de kijker meeslepen naar exotische plaatsen vol vreemde personages.
Villeneuve speelt in zijn films maar wat graag met thematische kleurpaletten, experimentele muziekscores, sterke vrouwenrollen en een nauwgezette, trage en voyeuristische cinematografie – en dat zie je duidelijk in Dune.
Heeft Villeneuve daarmee het onverfilmbare verfilmd of moeten cinemabezoekers opnieuw 37 jaar wachten in de hoop op een meer geslaagde poging?
Alle vrees is onterecht, Villeneuve slaagt wonderwel in zijn opzet. Dankzij een rist slimme beslissingen en door zich te omringen met vakmensen weet hij een meesterwerk van formaat af te leveren.
Villeneuve leert uit de fouten van Lynch en besliste om de totaliteit van Herberts boek niet in een twee-en-half-uur durende film te stouwen.
Wie bekend is met Frank Herberts werk, weet dat de schrijver met de Dune-serie een immens rijk en complex universum heeft gecreëerd. Villeneuve leert uit de fouten van Lynch en besliste weldoordacht om de totaliteit van Herberts boek niet in een twee-en-half-uur durende film te stouwen. De film draagt dan ook de titel Dune: Part One. Of er een tweede deel komt, hangt af van de massa liefhebbers die de weg vindt naar de bioscoop en streamingplatform HBO Max. In het beste geval mag je dat in 2023 verwachten. In het slechtste geval: nooit.
Maar laat dat de pret niet derven. Hoewel dit slechts een gedeeltelijke adaptatie is, heeft deze film immens veel te bieden.
Trillende brilglazen
Dune is je reinste eye candy. Oscargenomineerd production designer Patrice Vermette en zijn team weten het publiek vanaf de eerste seconde onder te dompelen in de gortdroge wereld van Arrakis. Verwacht je aan weidse woestijnen en Leni Riefenstahl–geïnspireerde parades, maar ook aan prachtige outfits, immense ruimteschepen en zandwormen. Plus: ornithopters – of helikopters die als libellen klapperen met hun vleugels om van de grond te komen. Al te gek? Je slikt het als zoete koek.
Uitgekiende beslissing nummer twee: Hans Zimmer, die er met verve in slaagt om een buitenwereldse soundscape af te leveren. De Duitse componist komt met diepe gutturale stemmen, bassen die je brilglazen doen trillen en muzikale invloeden uit het Midden-Oosten. Ze dompelen je meteen onder in de fantasierijke wereld van Villeneuve.
Net als in zijn vorige films, schuift de regisseur ook hier sterke vrouwelijke personages naar voren. Zowel Rebecca Ferguson (Lady Jessica) als Sharon Duncan-Brewster (Liet Keynes) weten overtuigend hun mannetje te staan. Euphoria’s Zendaya kent als love interest van dienst een sterke start, al maakt haar beperkte aanwezigheid in dit eerste deel het moeilijk om een definitief oordeel te vellen.
Timothée Chalamet staat doorheen de hele film wel heel erg Timothée Chalamet te wezen als nieuwbakken messias Paul Atreides. Gelukkig werkt de afgemeten acteerstijl en het getroebleerd naar de woestijn kijken op een of andere manier toch in het geheel van de film.
Villeneuve levert vakwerk af en weet iedereen wakker te schudden met dit eerste deel.
De overige mannelijke sterrencast kan je makkelijk over dezelfde duinkam scheren: Jason Momoa (Duncan Idaho), Oscar Isaac (Leto Atreides), Dave Bautista (Rabban Harkonnen), Javier Bardem (Stilgar), Josh Brolin (Gurney Halleck) en David Dastmalchian (Piter de Vries) leveren stuk voor stuk een sterk staaltje acteerwerk af. Het is nu reikhalzend uitkijken naar het vervolg om te zien hoe deze personages verder evolueren, of ze groeien dan wel de mist ingaan.
De uitschieter van dienst is Stellan Skarsgård, die met bezieling de rol van duivelse Baron Vladimir Harkonnen neerzet. Hij doet dit met zo’n vanzelfsprekendheid, dat je gaat vermoeden dat de Zweedse acteur ook na zijn uren in zwart gewaad in het Skarsgård-huishouden rondzweeft en lukraak postbodes en buren afslacht.
Kortom: The sleeper has awakened. Villeneuve levert vakwerk af en weet iedereen wakker te schudden met dit eerste deel. Afspraak in 2023 voor Dune: Part Two.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.