Met Denken in het donker met Richard Linklater biedt redacteur en filosoof Katrien Schaubroeck een nieuwe blik op Linklaters oeuvre. Ze laat vier auteurs aan het woord die het filosofische karakter van zijn werk exploreren op een heldere en toegankelijke manier.
‘Veel van onze ervaringen kunnen we niet in woorden uitdrukken’, vertelt Céline in Richard Linklaters Before sunrise tegen Jesse, die ze enkele uren daarvoor ontmoette op de trein. Ze was onderweg naar Parijs, maar stapte samen met hem af in Wenen. In de vierentwintig uur die ze samen doorbrengen, voor ze elk hun eigen weg opgaan, worden ze verliefd. En hoewel ze honderduit praten over onder meer hun kindertijd en hun eerste seksuele ervaring, over liefde en God, over wat ze voelen voor de ander en de tijd die hen rest - ‘onze tijd samen bestaat buiten de tijd’ - overstijgen hun ervaringen inderdaad de taal.
Dat Linklaters cinema vaak het onderwerp is van filosofisch onderzoek, is niet verwonderlijk: filosofen slagen er vaak in wat we denken en voelen onder woorden te brengen. Met Denken in het donker met Richard Linklater biedt redacteur en filosoof Katrien Schaubroeck een filosofische blik op het oeuvre van de Amerikaanse regisseur. In vier inspirerende essays zoeken evenzoveel auteurs het snijpunt tussen zijn Before-trilogie (na Before sunrise verschenen ook Before sunset en Before midnight) en de filosofie. Ze verweven filmische observaties, filosofische concepten en persoonlijke ervaringen tot een toegankelijk verhaal.
Zo vertrekt Marja Pruis in het eerste essay vanuit de heimwee die haar sinds haar kindertijd overvalt wanneer ze weg van huis is, om zo de vraag te poneren wat er van je achterblijft wanneer je een plek verlaat. De plaatsen die vorm geven aan Jesses en Célines relatie bevatten een indruk van de relatie die er zich ontvouwt, concludeert ze. Ook Schaubroeck vertrekt van een persoonlijke ervaring – haar liefde voor de Before-trilogie – en vraagt zich af wat het betekent om van een film te houden. Haar essay leest als een liefdesverhaal.
De liefde staat ook centraal in Greg Houwers essay over Before midnight, het laatste deel van de trilogie dat zich negen jaar later afspeelt. Nu de eerste vonk tussen Jesse en Céline is uitgedoofd, steken liefdesperikelen de kop op. Hun liefde blijft echter overeind, omdat ze ‘het passievolle midden’ zoeken tussen zelfgenoegzaamheid en zelfmedelijden. Dat hun liefde niet te vatten is met één adjectief toont ook Hans Maes: ze zorgt voor een lach én een traan, ze smaakt bitter én zoet. Ze is melancholisch, in de existentiële zin van het woord.
De auteurs blijven niet steken bij de lange conversaties, waarin Jesse en Céline ‘filosoferen’ over het leven, maar kijken verder.
Met Denken in het donker met Richard Linklater bewijzen de auteurs dat film en filosofie nauw op elkaar aansluiten, hoewel ze op het eerste gezicht misschien erg van elkaar lijken te verschillen. Linklaters cinema is voor hen niet alleen een verzameling van illustraties van filosofische ideeën, maar kan die ideeën ook belichamen. Juist daar ligt de kracht van Denken in het donker met Richard Linklater: de auteurs blijven niet steken bij de lange conversaties, waarin Jesse en Céline ‘filosoferen’ over het leven, maar kijken verder. Ze kijken naar de films zelf, en als lezer kijk je met hen mee.
Denken in het donker met Richard Linklater – Katrien Schaubroeck (red.) is een publicatie van uitgeverij ISVW. Later verschijnen in dezelfde reeks ook nog boeken over de gebroeders Coen, Sofia Coppola en Andrei Tarkovski. Koop of bestel het bij onafhankelijke boekhandels De Drukkery, Passa Porta, Bosch&deJong, De Wase, Brugse Boekhandel, De Reyghere of Cronopio.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.