In Les passagers de la nuit van Mikhaël Hers zijn de jaren 1980 geen nostalgische karikatuur, maar een herkenbaar tijdperk met hoop voor de toekomst. En met Charlotte Gainsbourg, Noée Abita en Emmanuelle Béart ook drie topactrices aan het roer.
Les passagers de la nuit begint in mei 1981. Net zoals in de roemruchte meimaand van 1968 laaien de gemoederen in de Parijse binnenstad hoog op wanneer het linkse kamp van Mittérand de verkiezingen wint. Een nieuw tijdperk kondigt zich aan. Talulah (Noée Abita), een tienermeisje uit de provincie, spoelt aan in de Parijse grootstad. Ook in het burgerlijke gezin van Elisabeth (Charlotte Gainsbourg), die in een moderne woontoren van het 15de departement woont, zijn grote veranderingen op til. Een frisse wind raast door de maatschappij en beroert de ziel van de grootstad.
Regisseur Mikhaël Hers toont zich een fijngevoelig observator die met liefde terugkijkt op zijn eigen jeugdjaren in het Parijs van de jaren 1980.
Dan maakt de film een sprong naar 1984. Talulah is 18 en woont nu op straat. Elisabeth is inmiddels gescheiden en voedt haar opgroeiende kinderen alleen op. Noodgedwongen moet ze haar leven opnieuw in eigen handen nemen en gaat ze voor het eerst op zoek naar een job. Ze belandt als telefoniste bij een populaire nachtradio en kan overdag terecht in een bibliotheek. Dat komt haar goed uit, want dankzij haar slapeloosheid was ze al langer vertrouwd met de nacht, en haar liefde voor literatuur dreef haar spontaan naar de bibliotheek. Voor de timide Elisabeth gaat een nieuwe wereld open, zeker wanneer de dakloze Talulah haar pad kruist en Elisabeth beslist om haar in huis te nemen. Elk lid van het gezin ervaart Talulah’s zoete inval op een andere manier en ondergaat een even verwarrende als verrijkende psychische metamorfose.
De Franse regisseur Mikhaël Hers liet zich een paar jaar geleden reeds opmerken met zijn gevoelig gezinsdrama Amandine. Ditmaal plaatst hij zijn actie in de jaren 1980 en dat is niet toevallig. Het was een periode die bol stond van de veranderende maatschappelijke patronen. Maar toch bevat Les passagers de la nuit weinig grootse omwentelingen of dramatische gebeurtenissen, integendeel. Hers toont zich op de eerste plaats een fijngevoelig observator die met liefde terugkijkt op zijn eigen jeugdjaren in het Parijs van de jaren 1980. Soms lijkt het wel alsof het een zorgeloze tijd was, maar niets is minder waar.
Getuigenissen uit een tijdskader
Hers concentreert zich op de kleine intieme momenten die zich afspelen in een alledaags gezin. Op het eerste zicht gebeurt er weinig maar in werkelijkheid snijdt hij meerdere onderwerpen aan die op elkaar inspelen: een echtelijke scheiding (die op de achtergrond blijft), de coming of age-beleving bij drie jongeren die erg van elkaar verschillen, het ontluiken van een nieuwe liefdesgeschiedenis, de sluipende intrede van hard drugs in de maatschappij. Op geen enkel ogenblik worden deze gebeurtenissen op een gratuite of provocerende manier gebracht. Het zijn niet meer dan levensechte getuigenissen van een specifiek tijdskader. De emotie van het ongezegde, de poëzie van het alledaagse, de kwetsbaarheid van elk individu, het is allemaal subtiel aanwezig en perfect uitgebalanceerd in deze uiterst gevoelige film.
Het valt op hoe de jaren 1980 voor eenmaal niet met een karikaturaal sausje worden overgoten. Ja, de tinten oranje en bruin zijn goed en wel aanwezig, maar nooit stereotiep weergegeven. Wie jong was in de jaren 1980 zal hier met een warm gevoel naar terugkijken, zonder zich te hoeven ergeren aan overdreven nostalgie. De tijdsgeest van toen zit hem vooral in de herkenbare details: het alomtegenwoordige rookgedrag op publieke plaatsen maar ook gewoon in huiselijke kring, een milde adolescentie die niet beheerst werd door oplichtende schermpjes maar door een poëtische dromerigheid, een algemene zucht naar vrijheid die zich niet uitte in excessen. Ook toen al waren het geen gemakkelijke tijden, zeker niet op economisch vlak, maar desondanks was er meer samenhorigheid tussen de mensen en bood de familiecocon een zekere rust en sereniteit. En vooral: er was hoop voor de toekomst.
De emotie van het ongezegde, de poëzie van het alledaagse, de kwetsbaarheid van elk individu, het is allemaal perfect uitgebalanceerd in deze uiterst gevoelige film.
Regisseur Hers was in 1984 zelf nog te jong om met cultregisseurs van de Franse Nouvelle Vague te dwepen, maar voor deze film heeft hij het uitmuntende idee gehad om flarden van Éric Rohmer’s Les Nuits de la pleine lune te verwerken in het verhaal van Les passagers de la nuit. Geef toe, de titels refereren al in zekere zin naar elkaar. Het is ook geen toeval dat er vele raakpunten bestaan tussen het fragiele personage van Talulah en haar alter ego Louise in de cultklassieker uit 1984. Met haar natuurlijke schoonheid en mysterieuze stem laat de jonge Noée Abita niemand onberoerd. Ook rasactrice Charlotte Gainsbourg kruipt moeiteloos in de huid van het introverte moederpersonage. En het is heerlijk om Emmanuelle Béart zich in haar comeback te zien uitleven in de rol van een ‘harde tante’ als bazin van het nachtprogramma.
'Les passagers de la nuit' is sinds 25 mei 2022 te zien in de Belgische bioscopen. In Nederland komt de film op 6 oktober 2022 in de zalen.
Lees je onze interviews, recensies en artikels graag? Waarom ons niet steunen voor €5, €10, €25 of €50? Schrijf je hier in op onze wekelijkse nieuwsbrief.