Met Peter von Kant adapteert François Ozon R.W. Fassbinders canonieke Die bitteren Tränen der Petra von Kant. Door modeontwerpster Petra te vervangen door filmregisseur Peter lijkt het hoofdpersonage plots verdacht veel op Fassbinder zelf.
Weinig Duitse films lieten zo’n indruk na als Die bitteren Tränen der Petra von Kant, een melodrama van regisseur en toneelauteur Rainer Werner Fassbinder. Hij wist als geen ander de post-fascistische tijdsgeest van het naoorlogse Duitsland te vatten en toont hoe eenzaamheid, macht en seks samengaan. De film uit 1972 verwierf een cultstatus, en tot nu waagde geen enkele regisseur zich aan een remake.
Met Peter von Kant neemt François Ozon niet alleen het originele verhaal, maar ook Fassbinders imago onder handen.
Met Peter von Kant (2022) neemt François Ozon niet alleen het originele verhaal, maar ook Fassbinders imago onder handen. Net zoals anderen vermoedt de Franse cineast van Swimming pool (2003) en Jeune et jolie (2013) dat Fassbinder het personage van Petra von Kant baseerde op zijn eigen persoonlijkheid. Met zijn vrije adaptatie werkt Ozon die hypothese in zijn nieuwste film uit: Petra wordt Peter. Het hoofdpersonage is niet langer een excentrieke modeontwerpster, maar een zo mogelijk nog excentriekere filmregisseur.
Macht en bezit
Net als Petra staat Peter (Denis Ménochet) op een keerpunt in zijn leven: kort nadat hij het uitmaakt met zijn vriend – de passie evolueerde tot vervreemding en uiteindelijk tot walging – leert hij de jonge Amir (Khalil Ben Gharbia) kennen. Peter wordt instant verliefd en nodigt hem uit voor een auditie. Hijgend van seksueel verlangen filmt hij hoe Amir tijdens een screentest trauma’s uit het verleden oprakelt. Door de lens kijkt hij naar de jongen die vanaf dan niet alleen zijn geliefde is, maar ook zijn enige levensdoel.
Hoe dominant en machtsgeil Peter ook is, zijn verliefdheid maakt hem afhankelijk van Amir, die hem elk moment kan laten vallen. Ozon neemt deze narratieve frictie over uit Fassbinders origineel en radicaliseert haar: waar de relatie tussen Petra en haar jonge muze nog enigszins oprecht lijkt, is die tussen Peter en zijn muze gebaseerd op een logica van macht en bezit.
Ozon biedt meer psychologische diepgang, maar verwaarloost daardoor het suggestieve karakter van Fassbinders melodrama.
Zo expliciteert Ozon de ondertonen en nuances uit Die bitteren Tränen der Petra von Kant. Hoewel hij de dialogen uit het origineel soms letterlijk (vertaald) overneemt, is zijn adaptatie ontegensprekelijk een interpretatie. Hij biedt meer psychologische diepgang en vergroot de karaktertrekken van de verschillende personages, maar verwaarloost daardoor het suggestieve karakter van Fassbinders melodrama.
Lijntjes cocaïne
Nauwelijks verhult Ozon dat hij de excentrieke Peter modelleert naar Fassbinders voorbeeld. De hints liggen voor het rapen. Fassbinder had zowel relaties met mannen en vrouwen en was drie jaar samen met El Hedi ben Salem, die Ozon in zijn film de weinig suggestieve naam Amir ben Salem geeft. Te pas en te onpas snuift Peter en lijntje cocaïne: een aankondiging van Fassbinders vroege dood.
Ozon verhult nauwelijks dat hij de excentrieke Peter modelleert naar Fassbinders voorbeeld.
In de periode die Ozon in beeld brengt – de film speelt zich af in 1972, het jaar waarin Die bitteren Tränen der Petra von Kant verscheen – werkt Peter aan Die Ehe der Maria Braun (wat een van de bekendste films zal worden van Fassbinder). Het wordt een ‘film over een vrouw na de oorlog’, vertelt Peter, met Romy Schneider in de hoofdrol. Zo stelt Ozon niet alleen Fassbinders auteurschap in twijfel – niet de regisseur, maar zijn assistent schrijft het script – maar doet hij ook een poging diens karakter te bevragen. De samenwerking met Schneider liep immers spaak: hij voelde zich een god, zij noemde hem een koe. En dat is juist de vraag die Ozon uiteindelijk openlaat: was Fassbinder een god of een koe?
Peter von Kant is vanaf 6 juli 2022 in de Belgische zalen te zien. In Nederland is François Ozons nieuwste vanaf 4 augustus 2022 te zien.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.