In Rien à foutre hoopt een stewardess boven de wolken haar wereldse problemen even achter zich te laten. Alleen is ze vergeten haar smartphone in vliegtuigstand te zetten en heeft ze ook haar emotionele bagage ingecheckt.
Tijdens een Ryanair-vlucht van Parijs naar Barcelona zitten Rien à foutre-regisseur Emmanuel Marre en Julie Lecoustre op de eerste rij. In de stoel tegenover hen neemt een stewardess plaats. Ze is in gedachten verzonken en voelt zich duidelijk slecht. Onmiddellijk na het opstijgen, zet ze haar professionele masker weer op om te glimlachen, te verkopen en attent te zijn. Hoe ziet haar leven eruit als het vliegtuig straks weer landt?
Dit is het vertrekpunt van de eerste langspeelfilm van Marre en Lecoustre. De stewardess is de 26-jarige Cassandre (Adèle Exarchopoulos) die op een kruispunt in haar leven staat. Ze werkt voor de fictieve lowcostmaatschappij Wing en haar enige doel is om genoeg duty free-prullaria aan de passagier te brengen tijdens de vlucht om haar dagelijkse quota te halen.
Rien à foutre is een autopsie van de huidige generatie twintigers en hun ultramoderne eenzaamheid.
Wanneer ze op begane grond is, woont ze op Lanzarote en duikt ze het nachtleven in met haar collega’s. Bij het zwembad slaapt ze haar roes uit en af en toe werkt ze tussen twee vluchten door haar foto’s bij op Instagram of Tinder en ontmoet ze iemand voor vrijblijvende seks. Wanneer haar contract bij Wing afloopt, moet ze een andere opleiding volgen. Het kan haar allemaal eigenlijk niets schelen. Rien à foutre, dus.
Net op het moment dat de kijker zich begint af te vragen waar dit allemaal toe leidt, keert Cassandre terug naar België. Haar je-m'en-foutisme blijkt diepere gronden te hebben. Stewardess zijn is geen bewuste keuze maar een vlucht waarvan de reden al binnensijpelt in het eerste deel van de film: ze rouwt om de dood van haar moeder, die in een autoaccident stierf. Het weerzien met haar vader en zus is ongemakkelijk, maar ze proberen samen het rouwproces te doorlopen. Cassandre begrijpt uiteindelijk dat vluchten niet de oplossing is maar dat ze eerder moet leren hoe ze de dingen moet afsluiten.
Kapitalisme troef
Rien à foutre gaat niet alleen over een zoektocht en over rouw, maar is ook een autopsie van twintigers en hun ultramoderne eenzaamheid. Het virtuele van de sociale media en de futiele erkenning door ‘de andere’ hebben er de bovenhand genomen op het levensbeschouwelijke, op de relaties die je hebt met anderen, op het delen van de eenzaamheid. Er zijn weinig films waarin de telefoon zo intens geëxploiteerd wordt. Hij maakt deel uit van de band die deze generatie heeft met de anderen omdat ze via deze weg ‘samenkomen’.
Er zijn weinig films waarin de telefoon zo intens geëxploiteerd wordt.
Het is een verhaal over de maskers die we allemaal dragen (op het werk, virtueel, met vrienden) en wat daarachter schuilgaat. De film brengt ook een antikapitalistische boodschap. Hij verbloemt op geen enkel moment de doorgedreven commerciële doelstellingen van de low-cost carriers. De rest heeft geen belang in deze grote gestandaardiseerde machine waar de stewardessen toch af en toe een vonkje leven in brengen.
De regisseurs laten de kijker dit allemaal ontdekken in een film die gebaseerd is op improvisatie. Er is geen scenario, enkel een uitgangspunt en een vraagstelling. De acteurs kregen op voorhand duidelijk te horen wat de inzet van elke scène is. Het werd gefilmd als een documentaire, zonder studio-opnames en tijdens échte vluchten. Het team is klein en buiten Adèle Exarchopoulos (die opgeleid werd bij luchtvaartmaatschappijen) is er nagenoeg geen enkele professionele acteur. De film geeft zo een goed beeld van de wereld waarin Cassandre en de meesten onder ons nu in leven zonder er zelden écht naar te kijken.
'Rien à foutre' speelt vanaf 16 maart 2022 in de Belgische zalen.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.