Spanning, hilariteit en ontroering dankzij een vastberaden eco-krijger en adoptiemoeder in Woman at war.
Het IJslandse Woman at war gaat over eco-activisme en -terrorisme, over de (on)mogelijkheid van ouderschap in een uitgeputte wereld, over dubbele levens, angst voor vreemden en de zinnigheid van banaliteit. Dat klinkt misschien als te veel thema’s voor één film, maar regisseur Benedikt Erlingsson (Of horses and men) vlecht er moeiteloos een spannend en entertainend geheel van.
Er moet iets in het IJslandse water zitten – misschien omdat het heet uit de grond komt? – want de cinema uit het noorden verenigt meesterlijk natuurpracht, surrealisme en droge humor. Kijk maar naar hun meest bekende exportproducten Nói albinói (2003), Mjolk (2019) of Fúsi (2015). En nu dus ook naar Woman at war.
Van de spectaculaire opening tot aan het aangrijpende eindshot mixt Erlingsson vlot velerlei genres. Woman at war is een zwarte komedie, een traditionele actiefilm vol helikopters en drones, een adoptiedrama en vooral een indringende karakterstudie. Want de ten oorlog trekkende vrouw uit de titel vormt het magnetische middelpunt van de film.
Eco-Rambo
Die vrouw, dat is Halla, een innemende dirigente met een strijdvaardig alter ego. Of is juist de geliefde koorleidster het alter ego van haar ‘Bergvrouw’, een vastberaden eco-krijger die eigenhandig met pijl-en-boog de IJslandse aluminiumindustrie saboteert?
Wie richt er de meeste schade aan: de eco-terrorist of de industrialist?
De sympathie van Erlingsson – en dus ook van ons als kijker – ligt overduidelijk bij Halla. Maar dat neemt niet weg dat we uiteindelijk meeleven met een terrorist, met iemand die kiest voor vernieling, al is het om respectabele redenen. Dat herinnert aan klassieke actiefilms, waarin de held van dienst hele stadswijken verwoest tijdens zijn poging om de wereld te redden. Halla lijkt zelfs fysiek op die helden, met oorlogskleuren in haar gezicht, kruisboog op de rug en brede schouders.
Maar waar ligt de grens voor een eco-Rambo? Hoeveel ravage mag je aanrichten om een hoger doel te bereiken? De film stelt die vraag, maar wil evengoed weten wie er uiteindelijk het meeste schade teweegbrengt: de milieuactivist of de industrialist?
Dubbelleven
Actrice Halldóra Geirharðsdóttir heeft een doorslaggevend aandeel in de aantrekkingskracht van Woman at war. In de opvallend fysieke en expressieve vijftiger Halla combineert ze haar talenten als actieheldin, comédienne en dramatische actrice – even charismatisch als een Tom Cruise of Daniel Craig. En even vaak te zien in prachtige panoramashots in adembenemende landschappen – vergelijkbaar met beelden uit de Mission:Impossible en James Bond-reeksen.
Actrice Halldóra Geirharðsdóttir combineert haar talenten als actieheldin, comédienne en dramatische actrice.
Dat haar dagelijkse leven niks wegheeft van dat van een geheim agent, zorgt dan weer voor morele vraagtekens en hilarische scènes met telefoons in diepvrieskasten. Haar dubbelleven wordt trouwens extra in de verf gezet door het bestaan van haar tweelingzus Ása – een yogalerares met benijdenswaardige innerlijke rust.
Maar Woman at war is toch vooral een film die je naar het uiterste puntje van je stoel trekt. Dat komt doordat de spanning terecht is, omdat er enorm veel afhangt van Halla’s al dan niet ontsnappen aan de autoriteiten.
De IJslandse industriebonzen en politici roepen de anonieme Bergvrouw uit tot publieke vijand nummer 1 voor de verwoesting van hun eigendom. Hoe hard Halla ook probeert, uiteindelijk bepalen de leidende machten het narratief en maken ze haar onpopulair bij het grote publiek. Omdat ze met haar acties investeerders verjaagt, is het immers ‘haar schuld’ dat de energieprijzen de lucht ingaan en er jobs verdwijnen. Terwijl het Halla’s doel is om Chinese zakenlui af te schrikken van investeringen in IJslandse energie om de natuur te verdedigen, en dus ook de mensen die daarin leven.
Opgejaagd wild
Extra spannend wordt het wanneer Halla, na jaren op een wachtlijst, plots het nieuws krijgt dat ze een adoptiedochter in Oekraïne kan ophalen. En dat op het slechtst denkbare moment uit haar leven, wanneer ze zelf opgejaagd wild is. Haar ontsnappen aan de dreigende politiemacht wordt dubbel belangrijk want dient niet meer alleen om zichzelf redden, maar ook om een getraumatiseerd meisje een betere toekomst te bieden. De foto die Halla met zich meedraagt waarop Nika, het meisje, met grote ogen in de lens kijkt en een bos bloemen vasthoudt, wordt een symbool van de smekende wereld.
Erlingsson stelt geen rechtstreekse vragen, maar laat ze constant aan de oppervlakte sluimeren: bestaat een betere toekomst nog wel, als Halla haar acties als milieuactivist opzij moet zetten om te moederen? Is iemand eigenlijk ooit echt klaar om ouder te worden? Hoe leef je met het weinig rooskleurige toekomstbeeld van je kinderen?
De regisseur vraagt zich af of de waarde van het leven in banale dingen ligt. In een yogales, een samenzang of een auto vol bloemen?
Dat zijn combinatie van maatschappijkritiek, filosofische vragen, komedie en actie zo goed werkt, is omdat de regisseur nooit moraliseert. Hij vraagt zich af waarin de waarde van het leven ligt. In banale dingen zoals een yogales, een samenzang in een wekelijks koor, een auto vol bloemen of een onverwachte vriendschap? In hoeverre kunnen we van die kleine dingen blijven genieten terwijl de grote dingen rondom ons afbrokkelen?
Grieks koor
En dan is er nog de ingreep die ervoor zorgt dat het verhaal mythische proporties krijgt: de soundtrack die letterlijk in beeld komt. Een Grieks koor van muzikanten en traditionele zangers staat te musiceren naast Halla, maar geeft ook commentaar – door bepaalde noten te spelen op specifieke momenten of echt te interageren met het hoofdpersonage. Die keuze zou de geloofwaardigheid of het engagement kunnen aantasten, maar de overtuigende vertolkingen verhinderen dat.
Op basis van de titel zou Woman at war een oorlogsfilm kunnen zijn. Maar dat genre behandelt naast trauma toch vooral verbondenheid en kameraadschap. Woman at war gaat in tegendeel over ‘alleen staan’, op een grond die steeds warmer onder de voeten wordt. En om de volharding en het handvol betekenisvolle relaties die verhinderen dat je je zolen verbrandt.
Woman at war is op vrijdag 29 oktober te zien als een van de groene loperfilms in Sphinx Cinema in Gent. Daarnaast vind je de film on demand onder meer op Sooner en Apple Tv.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.