De subtiele kunst van het gedetailleerd kijken leidt een fotograaf naar zijn Heilige Graal. Voor Vincent Munier is dat 'la panthère des neiges', de sneeuwpanter dus. De Franse fotograaf neemt je mee op een zoektocht in de Tibetaanse hoogvlakte waar het niet Big Brother is die je ongemerkt bekijkt, wel de hele dierenwereld.
De documentaire begint in volle actie. Een kudde wilde jaks wordt opgejaagd door een roedel wolven totdat een ervan op de hoorns genomen wordt door een jak die de achtervolging beu is. De wolven storten zich meteen op hun gewonde soortgenoot en laten de kudde verder met rust. Getuige daarvan zijn twee mannen in camouflagekledij en dikke jassen met bontvoering die met zwaar fotomateriaal en verrekijkers in de nek door een prairielandschap met bergen op de achtergrond stappen.
Vincent Munier heeft een deugd die in onze hectische wereld met uitsterven bedreigd is: geduld.
Vincent Munier, die de film maakt met Marie Amiguet, is een wildfotograaf die het spotten van dieren tot levensmissie gemaakt heeft. Hij twijfelt er nooit aan dat hij te zien zal krijgen wat hij wil. Daarvoor heeft hij een deugd nodig die in onze hectische wereld met uitsterven bedreigd is, namelijk: geduld. Er zijn dagen waarin het lange vergeefse wachten in vaak barre omstandigheden (gemiddeld -25 °C) niet erg bemoedigend is maar uiteindelijk verschijnt er altijd een dier.
Kijken en bekeken worden
Bij wat Munier en co doen, is kijken heel erg belangrijk. Als er ‘niets’ is dan betekent het dat ze niet goed genoeg gekeken hebben. Zij zijn immers niet de enigen die zich camoufleren: de dieren doen dat ook en veel beter. Ze gaan zonder enige moeite op in het landschap en als kijker staren we dan ook regelmatig naar een beeld waarop we alleen rotsen menen te zien tot het dan toch plotseling tot ons doordringt dat er een indrukwekkend dier in het midden van het beeld naar ons staart. Dieren daarentegen zien de mens wél onmiddellijk.
In deze film, waar beelden en gefluisterde gesprekken elkaar afwisselen, gaat Munier op stap met zijn vriend en avonturier Sylvain Tesson, om de sneeuwpanter te vinden. Het fluisteren hoort bij de kunst van het spotten van dieren, evenals het sporen lezen en het ruiken aan alles. Ze ontdekken zo onder andere het leven van de jaks, de Tibetaanse wolf, uilen, bharals, de pallaskat, beren, antilopen en allerlei vogels. Die ontmoetingen leveren adembenemende beelden op die niet onder woorden te brengen zijn.
Dichtbevolkt en desolaat
De geluiden die deze dieren maken krijgen respectvol hun plaats in de film. De voice-over van Sylvain Tesson geeft commentaar en zorgt tegelijkertijd voor de introspectieve dimensie van de film. De soundtrack die deze film meer dan ondersteunt is van Nick Cave en Warren Ellis. We horen mysterieuze strijkers en sfeervolle pianoklanken, maar de nummers zijn verder uitgediept en aangevuld met ingetogen soundscapes en synth-partijen. Weemoedig, dromerig, angstaanjagend en uiterst gevarieerd. Ellis staat trouwens bekend als grote dierenvriend en steunt al lange tijd acties voor natuurbehoud en de bescherming van zeldzame diersoorten.
Voor Munier is de terugkeer naar de absurde en beangstigende poppenkast van de mensheid moeilijk.
Munier ziet de poëzie in de natuur. Hij staat continu in verwondering voor wat hij mag aanschouwen. Voor hem is de terugkeer naar de absurde en beangstigende poppenkast van de mensheid altijd moeilijk. Hij heeft plaatsen nodig waar de mensen in harmonie leven met de natuur zoals in Tibet, Kamchatka en het Hoge Noorden want in Frankrijk vindt hij dat niet meer. Door met hem op te trekken gaat Tesson inzien dat hij al jaren in een ongelooflijke onverschilligheid landschappen doorkruist zonder te beseffen dat ze dichtbevolkt zijn.
Hun geduld en volharding worden beloond: de sneeuwpanter besluit zich aan hen te vertonen en de mannen (evenals de kijker) krijgen de tranen in de ogen. Het is een uitzonderlijk moment dat ze kunnen vastleggen. Een getuigenis van alles wat de mens opgegeven heeft; de vrijheid, de autonomie en de perfecte kennis van de omgeving. Hoog tijd dus om samen met Tesson zonder verwachtingen beginnen te respecteren wat voor ons ligt, ervan te genieten en voor het voortbestaan ervan te vechten!
'La panthère des neiges' ('The velvet queen') speelt vanaf 30 maart 2022 in de Belgische zalen. In Nederland speelt de film sinds 17 maart 2022 in de bioscoop.
Je kan de film ook online via Picl.be bekijken.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.