De Nederlandse provocateur Paul Verhoeven, die nooit om een schandaal verlegen zit, berijdt zijn stokpaardje en vertelt over de verboden liefde tussen twee hitsige nonnen. Het resultaat is een lachertje.
Paul Verhoeven (83) dankt zijn reputatie aan enkele spraakmakende films uit zijn beginperiode, zoals Turks fruit en Spetters. Later bezorgde zijn pikante thriller Basic instinct, met Michael Douglas en Sharon Stone, hem wereldfaam. De regisseur viel midden jaren 1990 uit Hollywoods gratie na zijn blote tieten-exposé Showgirls, dat ondanks de allesvernietigende recensies toch een cultstatus wist uit te bouwen. Met de subversieve science fiction-satire Starship Troopers draaide hij daarna nog zijn beste film op Amerikaanse bodem en maakte toen een ommekeer naar zijn thuisland.
Heilige huisjes
Verhoeven is als provocateur niet aan zijn proefstuk toe, maar op zijn laatste schandaal was het lang wachten. De première van Benedetta liep immers ruim twee jaar vertraging op. Eerst onderging Verhoeven een heupoperatie en nadien legde de wereldwijde pandemie het openbare leven lam. Nadat Benedetta afgelopen zomer deel uitmaakte van de officiële competitie in Cannes - en daar het gespreksonderwerp bij uitstek werd – bereikt de film nu eindelijk onze zalen. Alle heisa ten spijt, blijkt het niet meer te zijn dan een storm in een glas water.
Benedetta is gebaseerd op Immodest Acts: The Life of a Lesbian Nun in Renaissance Italy, een berucht non-fictie boek van de Amerikaanse historica Judith C. Brown. Verhoeven voert ons voor zijn boekverfilming mee naar het Italië van de zeventiende eeuw, waar geen heilig huisje overeind blijft. Hij schetst het portret van Benedetta Carlini (1591 – 1661), een jonge vrouw die bezeten is door Christus en geteisterd wordt door erotisch-religieuze visioenen – wat gepaard gaat met hevige lichamelijke klachten.
“Benedetta’s intelligentie kan een bedreiging worden voor anderen, maar haar lichaam vormt het grootste gevaar”
De nonnenfilm vangt aan op het moment dat Benedetta in Pescia toetreedt tot de kloosterorde. Ofschoon haar jonge leeftijd, zet het godsvruchtige meisje zich af tegen de normen en heeft het kind een grote adoratie ontwikkeld voor de maagd Maria. “Benedetta’s intelligentie kan een bedreiging worden voor anderen, maar haar lichaam vormt het grootste gevaar” – althans zo luidt de waarschuwing van hogerhand.
Benedetta zal zich ontfermen over een wildebras die wordt mishandeld en haar toevlucht zoekt tot de abdij. Wanneer de film een tijdsprong van achttien jaar maakt, lijken de rollen omgedraaid. De Belgisch-Griekse Daphne Patikia vertolkt de novice Bartolomea, die aangesteld wordt om de zorg van Benedetta (Virginie Efira) op zich te nemen en haar demonen te bestrijden. Is Benedetta wel degelijk de uitverkorene van God – zoals ze gaarne verkondigd – of een bedrieger die iedereen in de maling neemt?
Bartolomea brengt Benedetta in bekoring en spoort haar aan tot ontucht. De promiscue handelingen van de twee vrouwen zetten de abdij in lichterlaaie en zorgen voor kwaad bloed bij moeder overste (Charlotte Rampling). Buiten de muren van het klooster woekert de pest ondertussen in alle hevigheid, wat de temperatuur binnenskamers al spontaan de hoogte in jaagt.
Doorzichtige geschiedenisles
Wie verlekkerd zit op een portie (artistiek verantwoord) vrouwelijk naakt, krijgt waar hij op wacht. Verhoeven windt er in de vrijscènes geen doekjes om, maar al bij al is Benedetta een stuk braver dan zijn imago of de aanstootgevende poster doet vermoeden.
Al bij al is Benedetta een stuk braver dan zijn imago of de aanstootgevende poster doet vermoeden.
Het is de verdienste van de regisseur dat hij het historisch kader waarin het verhaal speelt met zoveel zorg en aandacht voor details weet te reconstrueren. Des te pijnlijker om vast te stellen dat Verhoeven zijn jongste prent echter compleet verknoeid, waardoor dit doorzichtige geschiedenislesje volledig ten onder gaat. Benedetta verandert gaandeweg in een oubollig en pompeus toneeltje, dat ongewild op de lachspieren werkt en wordt naderhand zo slecht dat het werkelijk beschamend is. Hoofdrolspeelster Virginie Efira is zowat de enige die zich nog min of meer staande houdt tussen alle religieuze en theatrale nonsens, maar afgezien daarvan werkt de film voor geen meter. Het sop is de kool dus niet waard.
'Benedetta' is vanaf 8 september in de Belgische zalen te zien. Op 14 oktober komt de film uit in Nederland.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.