Er is geen weg meer terug in Mississippi grind. In deze weinig bekende film van Captain Marvel-cineasten Anna Boden en Ryan Fleck kan zelfs een nieuwe, innemende vriend de gokverslaafde Gerry niet redden. Hij heeft al verloren.
‘Chasing rainbows’. Wie in Amerika de jacht opent op regenbogen, die maakt zichzelf iets wijs. Dat doet ook Gerry, een veertiger die veel heeft verloren maar gelooft dat nog niet alles verloren is. Vrouw en kind zijn buiten beeld. Een carrière heeft hij niet, hij heeft zelfs amper nog een job. Maar wanneer een charismatische jongeman aanschuift aan zijn pokertafel, gaat hij geloven dat alles anders kan worden. Typisch gokverslaafden, natuurlijk. Eén ontmoeting die zomaar alle glorie van de wereld zal afdwingen. Was het maar zo eenvoudig.
Mississippi grind opent met het beeld van een regenboog, diep in een weiland. Misschien zou je er zelf geen oog voor hebben. Of je zou er zeker geen betekenis aan hechten. Gerry is anders. Hij herkent het geluk in wat een ander ontgaat. En zijn geluk, dat is die vrolijke kerel aan zijn tafel, die regenboog eerder die ochtend. In zijn gezelschap zal hij die regenboog vangen. Onmogelijk, kun je zeggen, maar hij gaat er zo naartoe stappen. Hij stopt hem dadelijk in zijn zak. Let maar op!
Homo ludens
Er hangt een plezierige chemie tussen deze twee heren, die zo roekeloos vriendschap sluiten. Of toch tussen de acteurs die hen spelen. Australiër Ben Mendelsohn (bekend van biopics als Darkest hour en The king, schrikwekkend goed in Animal kingdom) is Gerry, een dolend figuur met een gokverslaving. Zijn nieuwe buddy is de rol van Ryan Reynolds, Canadees en superhunk, maar wat zit hij hier lekker in zijn vel als Curtis. Hij houdt wel van een spelletje. Niet om hoe het uitdraait, maar om het plezier dat hij eraan beleeft. Curtis is een homo ludens, een speelvogel. Het type dat met een fortuin domweg zijn favoriete voetbalploeg zou kopen.
Hoe graag je ook met een kerel als Curtis aan de bar wil belanden, je hart ligt als kijker bij Gerry.
Toch wekt hij wantrouwen. Hij is te aimabel, te vlot. Iets klopt niet, of dat vrees je. Natuurlijk heeft het ook te maken met dat wereldje. De geoefende leugenaars zijn er bepaald niet dungezaaid. Nooit weet je echt zeker wie je tegenover je hebt. En hoe graag je ook met een kerel als Curtis aan de bar wil belanden, je hart ligt als kijker bij Gerry, een man die maar niet kan winnen van zijn verslaving.
Gerry is een klassiek voorbeeld van een antiheld. Hij is geen slechte mens, wel heeft hij een zwak karakter. Het maakt soms een bedenkelijk gevoel voor moraal in hem los. Geef hem een smak geld en hij vereffent niet zijn schulden maar trekt in een rechte lijn naar het casino. Toch veroordeel je hem niet. Jouw sympathie, die gun je hem wel. Temeer omdat Gerry weet dat hij een sukkel is. Het maakt hem aandoenlijk. Laat een mooie vrouw een gesprek met hem aanknopen en het eerste wat hij doet, is biechten. ‘Ik heb een geldprobleem.’
Marvel
Zoveel mededogen, het typeert de makers. Dat zijn Ryan Fleck en Anna Boden, een Amerikaanse, goedgeoliede tandem die er de voorkeur aan geeft om de scenario’s steeds zelf te schrijven. Het resulteert in eigenzinnige films die ze onafhankelijk draaien met een klein budget. Met uitzondering dan van Captain Marvel, het superheldengeweld uit 2019. Toen hadden ze het roer in handen op van een set van een slordige 150 à 175 miljoen dollar. Tegenstanders slepen preventief de messen maar moesten vaststellen dat het duo trouw bleef aan zichzelf.
In de films van Ryan Fleck en Anna Boden worstelen de protagonisten steevast met hun plek in de wereld
Half Nelson, hun debuut uit 2006, stond daar weliswaar mijlenver van af. In stijl en realisme is die film sterk verwant aan Mississippi grind. Ryan Gosling speelt een leraar wiens idealisme even aanwezig is als zijn hardnekkige drugverslaving. Ook hun twee latere films, Sugar en It’s kind of a funny story, worstelen de protagonisten met hun plek in de wereld. Een oordeel vellen, daar bezondigen Fleck en Boden zich niet aan. Hoe problematisch de toestand ook is, waarin deze mensen zich bevinden.
Intieme films zonder vooringenomenheid of vooroordelen vormen een belangrijk aandeel binnen de onafhankelijke cinema. Ze hebben geen ondubbelzinnige held, wel een protagonist die tekortschiet en faalt. Hij stelt de sympathie van de kijker op de proef. Net dat maakt deze verhalen zo interessant – behalve dan vanuit een commercieel oogpunt.
Robert Altman
In 2015 ging Mississippi grind in première op het Sundance filmfestival, sinds einde jaren zeventig het mekka voor onafhankelijke films, destijds in het leven geroepen door Robert Redford en Paul Newman. Er volgden nog meer festivalvertoningen, waaronder in Toronto, maar een brede release in de bioscopen zat er uiteindelijk niet in. Zo bleef deze film onder de radar - volstrekt onterecht.
Het zou een halve eeuw terug wel anders zijn gelopen. Dit buddyverhaal is immers schatplichtig aan de new wave-films uit de seventies, in die mate dat het wel een film van toen lijkt (op voorwaarde dat je de technologie wegdenkt). Met zijn onbelemmerde stijl is het niet verwonderlijk dat The Guardian zes jaar geleden meteen de vergelijking maakte met California split van Robert Altman, een film uit 1974 die ook in het spoor loopt van twee verstokte gokkers. Ook de klassieker Five easy pieces, vier jaar eerder gedraaid door Bob Rafelson, inspireerde de makers.
Mississippi grind laat zien dat zelfdestructie hardnekkig is, maar ook dat een dubieuze vriendschap oprecht kan zijn.
Wat deze films delen, is een ongefilterd realisme. Het leven is niet mooier voorgesteld omdat we daar nu eenmaal naar verlangen. Een betere versie van jezelf worden, je demonen de rug toekeren en opnieuw beginnen, zo gaat het er alleen in de films aan toe. Althans, in de meeste films.
Mississippi grind laat zien dat zelfdestructie hardnekkig is, maar ook dat een dubieuze vriendschap oprecht kan zijn. Of dat niet kan volstaan om het roer van een mensenleven om te gooien? De gokverslaafde, kan hij zo niet alsnog winnen? Dat is niet hoe het ware leven loopt. Je kan de kaarten blijven schudden, het spel eindeloos herbeginnen. Het zal geen verschil maken. De gokverslaafde, hij heeft al verloren.
Bekijk Mississippi grind via VRT Nu (gratis tot 14 januari), YouTube en Google Play.
Illustratie: Studio Knets
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.