Met hun meest recente film Tori et Lokita waren de gebroeders Dardenne onlangs nog deel van de 'Belgische golf' die het filmfestival van Cannes overspoelde en met de prijzen ging lopen. Maar is deze film over de onvoorwaardelijke vriendschap tussen de jongen Tori en het tienermeisje Lokita al dat lof wel waard?
Met Tori et Lokita bevestigen de Dardennes nogmaals hun sociale engagement. Het is niet de zoveelste film over niet-begeleide minderjarige vreemdelingen uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Door te benadrukken hoe de jonge protagonisten reageren op uitbuiting, eenzaamheid en vernedering, is het eerder een intense voorstelling van hun situatie. De camera en de microfoon zitten, naar goede gewoonte, de twee hoofdpersonages dicht op de huid. Jean-Pierre en Luc Dardenne hebben aandacht voor alle details van de lichamen, gebaren, blikken en stemmen. De beeldvorming illustreert hun hechte relatie, maar maakt de film ook beklemmend.
Dat claustrofobische gevoel wordt versterkt door de gesloten plaatsen waarop we Tori (Pablo Schils) en Lokita (Joely Mbundu) aantreffen: het opvangcentrum, de keuken van het Italiaans restaurant, de illegale loods met de cannabisplantage. Wat op deze anonieme locaties gebeurt, zou overal ter wereld kunnen gebeuren.
Een leven in 90 minuten
Het scenario van Tori et Lokita is sober en somber, en het verhaal is rechtlijnig en gebald. Tori en Lokita krijgen op 90 minuten tijd te maken met alle problemen die een illegale vluchteling te beurt kan vallen. Ze moeten hun smokkelaars betalen, Lokita’s verblijf regulariseren, in het zwart werken, vernederingen ondergaan en geld naar huis sturen.
De voorgeschiedenis van de kinderen is niet belangrijk; die onthult zich mondjesmaat en alleen het hoogstnodige wordt verteld. Geen schrijnende verhalen over wat ze meemaakten in hun land van herkomst, niet te veel woorden over de reden waarom ze vertrokken en ook schaarse informatie over de manier waarop ze in België geraakt zijn en het parcours dat ze afgelegd hebben. Waarom de jonge Tori zich zo volwassen gedraagt en hoe ze elkaar tegenkwamen, blijft een raadsel.
De film is een aanklacht tegen de Belgische wetgeving, die alleen rekening houdt met bloedbanden en niet met affectieve banden.
Alle menselijkheid in Tori et Lokita wordt herleid tot hun innige band, en andere personages dragen daar nauwelijks toe bij. Hoewel ze geen familie zijn, willen ze alles doen voor de andere. De film is een aanklacht tegen de Belgische wetgeving, die alleen rekening houdt met bloedbanden en niet met affectieve banden die soms van groter belang zijn. Jammer dat Tori dit op het einde, in zijn afscheidszinnetje, expliciteert.
Hier en daar bevat Tori et Lokita elementen van wat een spannende avonturenfilm had kunnen zijn, maar uiteindelijk blijft de film niet meer dan het politieke pamflet waarvoor de regisseurs gekend zijn. Hun wens ‘dat aan het einde de kijker, die een diepe empathie gevoeld zal hebben voor deze twee jonge ballingen, ook een gevoel van revolte zal ervaren tegen het onrecht in onze samenleving’ blijft niet meer dan een wens. Uiteindelijk overheerst bij de kijker van deze moraliserende film vooral een beklemmend gevoel.
'Tori et Lokita' komt op 7 september 2022 in de Belgische zalen, in Nederland speelt hij vanaf 20 oktober 2022.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.