Robert Eggers wordt sinds het alom geprezen The lighthouse als een visionaire cineast beschouwd. Verwacht werd dat de eigenzinnige genrefilmer met zijn opvolger The Northman een nieuw carrièrehoogtepunt zou bereiken. Het is een magnum opus geworden, jawel, maar van het miserabele soort.
The Northman volgt de jonge Vikingprins Amleth (Alexander Skarsgard) terwijl hij wraak probeert te nemen op zijn oom Fjölnir (Claes Bang), die zijn vader (Ethan Hawke) vermoordde en zijn moeder (Nicole Kidman) ontvoerde. Een overzichtelijk plot gebaseerd op de legende van Amleth, een figuur uit de Scandinavische folklore.
Cineast Robert Eggers wordt over het algemeen beschouwd als een visionaire stem in de cinema, en zijn films lijken zeker in overeenstemming met elkaar te bestaan: het zijn duistere, griezelig-hallucinante periode-drama’s, met aandacht voor oorspronkelijk taalgebruik en de wisselwerking tussen verlamming en verlossing die gepaard gaat met geloofsovertuiging.
Twijfel als kracht
Waar The witch (2015) nog een helder thema had en The lighthouse (2019) zichzelf een fantasmagorie van meerminnen-fetisjisme en linguïstische lichtvoetigheid toestond, is The Northman een grijze massa waarvan de centrale motivatie de gemiddelde Liam Neeson-film niet ontstijgt. Robert Eggers heeft dit keer immers niet zoveel te zeggen. Met The Northman val je van de ene sjamanistische sessie in de andere, totdat eindelijk het geweld begint en je daar ook niet veel anders mee kunt dan je schouders erbij ophalen. Hoewel alles er 'mooi' uitziet — in de zin van niet-lelijk — werd de combinatie van terugkerende overzichts- en tracking shots met de bombastische periode-accurate soundtrack, bijna vervelend.
The Northman is een grijze massa waarvan de centrale motivatie de gemiddelde Liam Neeson-film niet ontstijgt.
Maar niets van dat alles doet de film zo tekort als het totale gebrek aan zeggingskracht. Misschien is het een bewuste keuze van Eggers geweest om niet al te anachronistisch over te komen, want hoeveel psychologische diepgang mag je van een door wraak aangevreten Viking verwachten? Hoeveel contemporain raffinement denk je te kunnen vinden in een legende uit de dertiende eeuw?
Het antwoord op die vragen ligt bij Shakespeare, die de legende van Amleth gebruikte als basis van Hamlet. Hij baseerde zijn adaptatie op een verhaal dat begin zeventiende eeuw ook al driehonderd jaar oud was en schreef een meesterwerk over de corrumperende kracht van de twijfel.
Eendimensionale held
De Amleth van Robert Eggers is daarentegen een onherroepelijk eendimensionale held in een miserabel en monochroom universum. Zo is de wereld van een Viking wellicht, maar het gebrek aan subtiliteit zorgt uiteindelijk voor verveling. Even overweeg je als kijker de film als een groteske komedie te benaderen, bijvoorbeeld wanneer de kwaadaardige oom van Amleth een hut binnenloopt en daar zijn vermoorde vrouw en zoon op de grond ziet liggen. Hij kijkt even naar links, even naar rechts kijkt, pakt ze op en zegt tegen onze titulaire Northman: zullen we zo anders even bij de vulkaan afspreken?
Maar hoe je ook probeert zelf iets van The Northman te maken: de visie van Eggers is te nauwgezet eenduidig om dat toe te staan.
'The Northman' speelt vanaf 14 april 2022 in de Nederlandse bioscoop. In België is de film vanaf 20 april 2022 te zien.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.