Promising young woman laat zich niet door één genre vangen, maar springt van frivole geestigheden over trauma’s naar Paris Hilton-singalongs. Die abrupte toonwissels maken van deze suikerspinroze rit met pikzwarte kern geen evidente kijkervaring. Wel een spraakmakende.
Promising young woman is prachtig gefotografeerd, sterk geacteerd en erg entertainend, maar brengt bovenal gesprekken op gang. De geweldige Carey Mulligan speelt Cassie, een 30-jarige vrouw die bij haar ouders woont en uit is op wraak voor de aanranding van haar overleden vriendin Nina. Niet alleen de dader(s) zelf moeten eraan geloven, maar ook al wie medeplichtig is aan het in stand houden van een systeem dat geweld op vrouwen normaliseert en doodzwijgt.
Dat thema zit al in de titel, die verwijst naar de zaak rond Brock Turner. De jongeman verkrachtte in 2015 een bewusteloze medestudente en werd door de rechter verontschuldigend een ‘promising young man’ genoemd. Sprekend voorbeeld dus, van de cultuur waarin mannen onschuldig zijn (en vrouwen verdacht) tot het tegendeel bewezen is.
Scenarist-regisseur Emerald Fennell kreeg naar eigen zeggen het idee voor de film toen haar mannelijke vrienden verbijsterd luisterden toen zij en haar vriendinnen hun ervaringen met creepy mannen uit de doeken deden. In een interview met de New York Times zegt ze dat net die verbijstering haar verbaasde. Blijkbaar leven mannen, zelfs na de #metoo-omwenteling, nog steeds in een andere wereld. Eén waarin je niet wordt nagefloten, achtervolgd of bepoteld. Waarin je het niet eens opmerkt wanneer dit iemand anders overkomt.
Fennell blinkt uit in het weergeven van het genormaliseerde fysieke of verbale geweld waar vrouwen mee te maken krijgen.
Fennell, die onlangs een Oscarbeeldje wegkaapte voor haar scenario, blinkt uit in het weergeven van de alledaagse ontmoetingen en het genormaliseerde fysieke of verbale geweld waar vrouwen mee te maken krijgen en die door een zwijg- en schaamtecultuur in stand worden gehouden. Mede dankzij haar enorm slimme casting bewandelt ze vlotjes de dunne koord tussen heavy en hilarisch.Â
De ‘slechteriken’ zien er immers niet uit als boeven, maar als sympathieke universiteitsstudenten, behulpzame cafébezoekers, wegkijkende decanen of slut-shaming vriendinnen. De schijnbaar brave jongens in kaki broeken en poloshirts die stomdronken vrouwen mee naar huis lokken, laat ze spelen door ‘ongevaarlijke’ acteurs als Chris Lowell, Christopher Mintz-Plasse, Max Greenfield, Bo Burnham en Adam Brody. Die staan allemaal vooral bekend als komische acteurs. Als ‘goeie venten’.Â
Het vraagt veel van de kijker om net dÃe mannen te beschuldigen van wangedrag. Om hun daden niet als ondeugend of onbetekenend weg te zetten. Waardoor Fennell je met de neus op vastgeroeste denkpatronen drukt.
Het is niet al goud wat blinkt
Promising young woman ziet eruit als een tienerkomedie op XTC en Cassie lijkt een bubblegum kauwende romcomheldin. Maar dat wil niet zeggen dat we haar niet serieus moeten nemen. De fuzzy fluoroze truien die een vrouw beslist te dragen, hebben niets te maken met haar geloofwaardigheid of met haar capaciteiten als, bijvoorbeeld, geneeskundestudente. In tegenstelling tot haar pink outfits en omgeving, is Cassie’s blik zwart en leeg. Daardoor leren we haar maar oppervlakkig kennen. Dat zou een minpunt kunnen zijn in tijden waarin we smachten naar verhalen over échte vrouwen. Maar dit is een parabel over zowel een specifiek als een collectief trauma.Â
Trauma kan eruitzien als dansen op Paris Hilton in de nachtwinkel. Maar het kan er ook uitzien als andere vrouwen in de val lokken om een punt te maken, zoals Cassie allebei doet. Dat laatste is verschrikkelijk lelijk. Maar het is niet omdat het lelijk is, dat het geen waarheid bevat. En het is niet omdat het roze is, dat het geen waarde heeft.
Het is niet omdat iets roze is, dat het geen waarde heeft.
En die ‘waarde’, daar stevent Promising young woman aan een ijltempo op af. De spanningsboog van de film gaat in zo’n stijgende lijn dat de verwachtingen onmogelijk in te lossen lijken. Zeker wanneer de gemuteerde noten van Britney Spears’ Toxic weerklinken, wordt het bijna onhoudbaar. Je kan wat volgt schokkend vinden, teleurstellend, belerend of zelfs ‘te afgerond’. Toch is dit het enige mogelijke einde.Â
Promising young woman lijkt aan de oppervlakte allesbehalve een subtiele film, onder andere door de heerlijk hilarische openingsscène vol dansende mid-level-management mannenbroeken, of later Fennell zelf die in een cameo uitlegt hoe je met lipstick de perfecte blowjob-lippen tekent. Maar laat je niet vangen. De sterkte van de film is net de subtiliteit en de waarachtigheid van de personages.Â
Cassie, zoals de zieneres Cassandra uit de Griekse mythologie, laat een trauma haar volledige geest en leven overnemen. Cassandra’s vloek was dat ze nooit werd geloofd terwijl ze wist wat er ging gebeuren. En als Cassie op een bepaald moment zegt 'I genuinely think I’m not crazy’ zullen heel wat vrouwen dat hard voelen binnenkomen. Want wie niet wordt geloofd, wordt al snel voor gek weggezet, en daar hoef je niet eens voor op wraakactie te zijn.
'Promising young woman' is vanaf 23 juni te zien in de bioscoop.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.