Waarom wij zo blij zijn met de heropening van de bioscopen? Omdat cinema de realiteit tastbaar kan maken. Verbondenheid, begrip en woede kan uitlokken. En revolutie. Kijk maar naar Judas and the black messiah, ironisch genoeg een film waarvoor je bij ons níet in de cinema terecht kan.
Met de beladen titel van zijn eerste studiofilm vraagt regisseur en scenarist Shaka King meteen om zijn historische thriller als een parabel te zien. ‘Historische thriller’ schiet als label dan ook te kort, hoewel Judas wel degelijk een meeslepende en spannende weergave is van waargebeurde feiten.
King schetst de aanloop naar de brutale politiemoord op Fred Hampton, voorzitter van de Black Panther-partij eind jaren 1960 in Chicago. Dat doet hij door de jonge autodief William O’Neal te volgen. Om een gevangenisstraf te vermijden, infiltreert die als FBI-informant tot in de dichte kring van Hampton. Het slimme script contrasteert vernuftig het eigenbelang van O’Neal met de revolutionaire verenigingskracht van Hampton.
Deze tegenpolen worden vlammend vertolkt door LaKeith Stanfield (die je kent van de serie Atlanta en de krankzinnige film Sorry to bother you) en kersvers Oscarwinnaar Daniel Kaluuya. O’Neal is angstig, haastig en altijd op zoek naar een uitweg. Door O’Neals rusteloosheid wordt Fred Hamptons zelfzekerheid en onverzettelijkheid nog indrukwekkender. Kaluuya (Get out en Queen & Slim) is spectaculair in zijn vertolking van de notoir charismatische leider. Hampton was iemand die omwille van zijn aantrekkingskracht verschillende onderdrukte groepen wist te verenigen in een zogenaamde rainbow coalition. Zwarte en Puerto Ricaanse activisten hingen samen met witte rednecks aan zijn lippen. Kaluuya vroeg een operacoach om hulp om de bezwerende muzikaliteit van Hampton in zijn inspirerende speeches na te bootsen. Tijdens zijn poëtische I am a revolutionary-betoog is het onmogelijk om niet íets van Hamptons revolutionaire energie over te nemen.
De magnetische vertolking van Oscarwinnaar Daniel Kaluuya vormt de kern van het verhaal.
Die magnetische vertolking vormt de kern van het verhaal. Het is omwille van Hamptons verenigende kracht dat FBI-baas J. Edgar Hoover van hem een doelwit maakte, om hem het zwijgen op te leggen voor hij een ‘Black Messiah’ zou worden.
Angst voor de kracht van revolutie
Met Kaluuya en Stanfield heeft Judas twee van de meest interessante acteurs van het moment in huis. Maar laat ons zeker Dominique Fishburne (The hate U give) als Hamptons vriendin niet vergeten. Zij zorgt voor de nodige tederheid die van Hampton een ‘vol’ en evenwichtig personage maakt, zónder dat ze alleen voor hem bestaat. En dan is er nog Jesse Plemons (I’m thinking of ending things). Hij is de ideale acteur voor de FBI-agent die wel een geweten lijkt te hebben, maar zo doordrongen is van het racistische systeem dat hij zich zelfs niet kan voorstellen dat zijn dochtertje ooit verliefd zou worden op een zwarte man.
Judas and the black messiah is eerlijk. De woedende thriller kijkt niet weg van het geweld dat deel uitmaakte van het activisme van de Black Panthers. Tegelijkertijd maakt die eerlijkheid ook het disproportionele geweld van de politiemacht (mede aangestuurd door de FBI van Hoover) expliciet. En laat King zien dat angst voor de Panthers voortkwam uit een angst voor de sociale kracht van revolutie. Hampton koppelde raciaal activisme aan economische acties en verenigde groepen door het kapitalisme als gemeenschappelijke vijand te identificeren. Die verenigende en sociaaleconomische aanpak – met een gratis hospitaal en maaltijden – betekende enorm veel voor de lokale gemeenschap. Dat is één van de redenen waarom hij vandaag nog steeds op handen wordt gedragen.
Wil de ware Judas opstaan?
Dit is niet de eerste, noch de laatste filmische weergave van een innemende persoon die een verklikker vertrouwt, met fatale gevolgen. Denk aan Donnie Brasco, Point break en On the waterfront, om er een paar te noemen. Toch voelt Judas and the black messiah niet als een herhaling. Dat is te danken aan de vertolkingen, de gespannen soundtrack, de ‘kleverige’ textuur van de beelden, de afwisselend nerveuze en geduldige montage. Tedere momenten staan naast opwindende actiesequenties, maar door alle scènes stroomt een voelbare, wervelende woede.
Het laatste avondmaal aan het einde van de film is hartverscheurend.
Vooral het einde, het laatste avondmaal, is hartverscheurend. Omdat wat er gebeurt hartverscheurend is, maar ook omdat het geen écht einde is. Geen einde van politiegeweld en geen einde van de broodnodige revolutie die Hampton voorstaat. De politie van Chicago claimde dat de agenten reageerden op een kogelregen toen ze onverwacht het appartement van Hampton binnenvielen, waar op dat moment ook andere Black Panthers logeerden. Na onderzoek bleek dat de 100 afgevuurde schoten bijna allemaal door de agenten zelf werden afgevuurd. Een deel van die kogels waren voor Fred Hampton, 21 jaar oud, die in zijn bed lag te slapen.
Als King ons met zijn titel vraagt om de film als een parabel te lezen, is het voor de hand liggend om in Judas alleen de letterlijke verrader te zien: O’Neal, de leerling die zijn meester het graf instuurt. Maar Judas is eigenlijk vooral het systeem dat achter de schermen dat verraad regisseert en het vertrouwen beschaamt van personen die het zou moeten beschermen.
De regisseur hoeft niet expliciet de link te leggen naar de situatie vandaag. Die is overduidelijk voor iedereen. Maar impliciet helpt zijn film wel om politiegeweld, racisme, angst, onmacht en onrechtvaardigheid nog tastbaarder te maken. Dát kan cinema doen.
Illustratie: Mario Debaene
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.