Francis Ford Coppola mag dan nog voor altijd geassocieerd blijven met The godfather-cyclus en Apocalypse now. Hij tekende met The conversation voor een van de beste thrillers die de paranoia van de seventies capteerde, op beeld- en geluidsband.
Francis Ford Coppola is een van de grootste namen uit het Amerikaanse filmlandschap. Samen met generatiegenoten als Brian De Palma, Martin Scorsese, Steven Spielberg en Peter Bogdanovich stond deze Italo-Amerikaanse cineast aan de wieg van het Nieuwe Hollywood, de spectaculaire vernieuwingsgolf die zich tijdens de jaren 1970 voltrok. Stuk voor stuk waren ze jonge wolven en dissidenten die een sterke positie wisten uit te bouwen binnen deze ‘droomfabriek’, zonder dat hun onafhankelijkheid hierdoor in het gedrang kwam.
Maar elk begin is moeilijk, ook dat van wonderboy Coppola. Pas nadat b-filmkoning Roger Corman – bij wie Coppola tijdens zijn studies aan de slag ging – hem een kans gaf, belandde zijn loopbaan in een stroomversnelling. In 1969 richtte Coppola zijn eigen productiehuis op, schreef samen met Edmund H. North het Oscarwinnende script van Patton en werd vervolgens ingehuurd voor de verfilming van Mario Puzo’s bestseller – de rest is geschiedenis.
Met The godfather-trilogie kreeg Coppola plots de vrijheid om te experimenteren. Tussen de twee bejubelde gangsterfilms door draaide hij The conversation, een vooruitstrevende paranoiathriller die lange tijd in de schaduw verdween maar daarna eerherstel kreeg.
Watergate-schandaal
Het idee voor The conversation ontstond rond de tijd dat Coppola werk van schrijver en nobelprijswinnaar Hermann Hesse aan het lezen was en Michelangelo Antonioni’s baanbrekende Blow-up zag, waarin een fotograaf geobsedeerd raakt door een detail op een van zijn foto’s. Dat gaf bij hem de doorslag om iets gelijkaardigs te realiseren. Ook hij was namelijk geprikkeld door het idee dat je jezelf in die mate kan verliezen in andermans gedrag en leven dat je eigen leven helemaal oplost. Dat je obsessie voor iemand of iets anders in paranoia kan uitmonden. Dankzij nieuwe sterke microfoons kon Coppola geluid – in tegenstelling tot beeld bij Blow-up – gebruiken als onderwerp van die obsessie.
Destijds verklaarde Coppola dat hij iets persoonlijks wou vertellen, iets wat niet gekoppeld was aan de toenmalige politiek. Alleen: The conversation kwam in de zalen kort voor het Watergate-schandaal losbarstte. Het vakblad Empire ziet de film dan ook als een verontrustende verkenning van onze privacy en persoonlijke verantwoordelijkheden in een tijd van technologische inmenging.
Professionele luistervink
Deze haarfijne psychologische karakterstudie speelt zich af in Coppola’s thuisbasis San Francisco, met als centrale figuur een wantrouwige eenzaat die voor zijn broodwinning mensen bespioneert. Gene Hackman geeft schitterend gestalte aan deze professionele luistervink. Het is een man zonder sociale vaardigheden, die leeft voor zijn job en alles en iedereen compleet afschermt van zijn privé-leven. Hij zit in een penibele financiële situatie, heeft de dood van een gelukkig gezin op zijn geweten en leerde uit beroepservaring dat je nergens nog veilig bent.
Wanneer de surveillance-expert de vrouw van een machtige zakenman moet schaduwen, vangt hij een gedeelte van een gesprek op, waarin hij een samenzwering of moordcomplot meent te herkennen. Als een hardnekkige pitbull bijt de protagonist zich vast in dit mysterie. Het ontcijferen van de audio-tape wordt een onophoudelijke kwelling die hem niet meer los laat en uiteindelijk tot zijn ondergang zal leiden.
De regisseur van Rumble fish en Gardens of stone voert de spanning ten top, door het inlassen van ijzingwekkende stiltes en het inventieve gebruik van de klankband. Coppola’s bescheiden ‘tussendoortje’ moet het niet hebben van grote gebaren of dure actie: het is een meticuleus uitgestippelde film waarin het rustige verteltempo al van bij de eerste beelden - de camera die inzoomt op Union Square - wordt geïntroduceerd.
Dat de status van een film niet terstond gemaakt wordt of onlosmakelijk verbonden hoeft te zijn aan de opbrengsten op korte termijn, bewijst ook The conversation – die oorspronkelijk geen breed publiek wist te bekoren en zelfs afstevende op een flop, maar verschillende prijzen wegkaapte en ondertussen geprezen wordt als één van de absolute hoogtepunten uit Coppola’s veelzijdige oeuvre.
The conversation wordt op 8, 10, 23 en 30 augustus vertoond in de Brusselse Cinematek.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.