Tien jaar nadat ze een Oscarnominatie kreeg voor haar kortfilm Une soeur (2013) heeft Delphine Girard haar korte psychologische thriller herwerkt tot een benauwend langspeeldebuut dat eigenzinnig inzoomt op een verkrachtingszaak. Zonder geweld en spektakel te tonen, maar met veel psychische pijn, ontkenning en twijfel.
Op een nacht belt een vrouw in nood de politie. Ze zit in een auto met een man en voelt zich bedreigd. De kijker volgt alles mee vanop de achterbank en voelt hoe alles aan haar controle ontsnapt. Een politieagente helpt de vrouw vanuit de centrale. De man die beschuldigd wordt van verkrachting, wordt ondervraagd. Niets is zeker, alles is onduidelijk. In afwachting van de resultaten van het onderzoek gaan er twee jaren voorbij. Jaren waarin geen van de drie betrokkenen erin slaagt om die bewuste nacht achter zich te laten.
Sinds Delphine Girard in 2013 een Oscarnominatie kreeg voor Une soeur, de kortfilm waarop Quitter la nuit is gebaseerd, heeft het verhaal ook de Belgisch-Canadese cineaste duidelijk niet meer losgelaten. Ze bleef zich afvragen wat er na die nacht gebeurd zou zijn met de personages. Zou het rechtssysteem wel tegemoetkomen aan hun werkelijke noden? Dat leidde uiteindelijk tot drie rode verhaaldraden in Quitter la nuit.
Een van die verhalen is dat van Aly (Selma Alaoui), het slachtoffer. De regisseur probeert te begrijpen welke antwoorden ze (niet) vindt in het gerechtelijke proces. De tweede rode draad is Dary (Guillaume Duhesme), de dader. Hoe analyseert hij wat er die nacht gebeurd is? Hoe vertelt hij het aan zichzelf en aan anderen? Waarom en hoe evolueert zijn kijk op zijn eigen manier van handelen? Zou hij uiteindelijk verplicht zijn zichzelf recht in de ogen te kijken? Anna (Veerle Baetens) tenslotte, vervult de rol van de getuige die meer wil weten over wat ze die nacht hoorde. Ze situeert zich buiten het rechtssysteem.
Grijze zones
Quitter la nuit toont aan dat justitie alleen maar probeert het gepaste, strafwettelijke, gevolg te geven aan wat er in de auto gebeurde – géén vorm van troost. Het enige wat Aly kan doen is zelf een manier zoeken om te overleven. Die veerkracht ontstaat duidelijk uit de solidariteit tussen de vrouwen die samen proberen te verteren wat er gebeurd is. Ze kunnen rekenen op elkaars steun wanneer ze instorten. Het is een vorm van tegengif zonder daarom een oplossing te zijn.
Quitter la nuit toont aan dat justitie alleen maar probeert het gepaste, strafwettelijke, gevolg te geven aan wat er in de auto gebeurde – géén vorm van troost.
De film heeft ook de nodige ambiguïteit en grijze zones. De rechtspraak heeft bewijzen nodig om vooruit te komen. De zoektocht ernaar is echter belastend voor de slachtoffers die in het begin constant de feiten moeten herbeleven.
Girard wilde daarom een personage creëren dat geen perfect slachtoffer is. Aly wil verder leven zoals ze bezig was. Ze wil zichzelf blijven en vindt het dan ook niet nodig om op alle vragen en eisen van de politie in te gaan. Dat duwt haar alleen nog maar verder in de slachtofferrol. Er werd haar al een moment van haar leven afgenomen en ze wil recupereren wat nog van haar is. De dubbelzinnigheid zit dus in de tegenstelling tussen de behoeftes van de rechtspraak en die van de mensen.
Girard belicht ook de impact van de feiten op het leven erna en op de mensen die rond het slachtoffer en de dader staan. Zelf moeten ze terug gaan werken, voor hun gezin zorgen, aan hun vrienden en familie vertellen dat ze van iets beschuldigd worden. Dat is niet evident. Ook niet voor de naasten. Zo zet de regisseur het personage van de moeder van de dader in de verf. Ze toont hoe deze de bekentenis van haar zoon ontkent. Het zou veel eenvoudiger zijn als Dary in alle opzichten een monster was, maar dat is niet zo. Helaas zijn de meeste agressors gewone mensen die een banaal leven leiden en die ons na staan.
Bijzonder debuut
En dan is er het proces, twee jaar na de feiten. Het zijn jaren waarin de personages niet enorm geëvolueerd zijn in hun leven. Maar misschien kunnen ze nu die ene nacht in hun leven achter zich (beginnen te) laten?
Quitter la nuit is een debuutfilm met een bijzondere invalshoek.
Quitter la nuit is een debuutfilm met een bijzondere invalshoek. Hij geeft een andere voorstelling van een verkrachtingszaak dan we gewoon zijn. Geen geweld scènes, geen spektakel, geen bloot. Alleen maar psychische pijn, ontkenning, vertwijfeling, nood aan duidelijkheid en verlangen naar afsluiten. Maar wel met het duidelijke besef dat geen enkele uitkomst (gevangenisstraf of niet voor de dader) voldoening kan brengen maar dat de oplossing moet gezocht worden in andere dingen.
'Quitter la nuit' is vanaf 21 februari 2024 in de Belgische zalen te zien. In Nederland staat er voorlopig nog geen release gepland.
Lees je onze interviews, recensies en artikels graag? Waarom ons niet steunen voor €5, €10, €25 of €50? Schrijf je hier in op onze wekelijkse nieuwsbrief.