Van Star wars: Return of the Jedi (1983) die opnieuw in de bioscoop verschijnt tot jaren 1980-icoon Super Mario die dankzij The Super Mario Bros movie momenteel uitgroeit tot Nintendo’s Mickey Mouse. Geen enkel decennium is zo dominant op het grote scherm als de eighties. Waarom blijft die periode zo’n speeltuin voor filmmakers? Dat zoeken we in ons nieuwe nummer uit.
Crossen op een BMX met de hoofdtelefoon van je eerste walkman over je baseballpet. Een groep tieners langs de kant van de weg met de hipste Nike-sneakers en een boombox die 'Africa' van Toto speelt. En niemand die met haar neus in een smartphone zit. De kans bestaat dat je een variatie van dit beeld voor ogen krijgt wanneer je aan de jaren 1980 denkt. Een realistische gedachte of de schuld van valse nostalgie die recente films over dat decennium verspreiden?
Dat de eighties-esthetiek zo populair is in hedendaagse popcultuur, denk maar aan Netflix-reeks Stranger things of de films van Nicolas Winding Refn, ligt waarschijnlijk deels aan een verlangen van makers naar die analoge tijd. Maar waren die jaren 1980 werkelijk zo prachtig?
Heimwee?
De heimwee naar een simpelere tijd durft de ware issues van de periode wel eens maskeren. Zo was het voor vrouwen (zowel op het scherm als achter de camera) wel aanpassen toen hun verworven vrijheden in de jaren 1980 weer verdwenen. Kernredacteur Hanne Schelstraete onderzoekt hoe het komt dat regisseurs als Martin Scorsese en Brian de Palma blindelings achterhaalde genderpatronen promootten.
Er waren nochtans wel vrouwen die voor doorbraken zorgden, en wij spraken er een: Susan Seidelman, die met Desperately seeking Susan indiecinema én Madonna op de kaart zette. Uit dat interview blijkt meteen ook een belangrijke reden waarom we vandaag met nostalgie naar de eighties kijken: omwille van de ruige en ongedwongen speelruimte die het decennium leek te bieden.
Daarom beweert redacteur Jimmy Van de Velde ook dat wie de jaren 1980 écht wil leren kennen, best een cinematografische citytrip naar West-Berlijn maakt. Films als Christiane F. en Der Himmel über Berlin nuanceren ons beeld van de eighties op een manier die hedendaagse cinema moeilijk nog kan. Al is bijvoorbeeld Good bye, Lenin! wel een ondeugende tijdscapsule van een periode die niet vaak kluchtig belicht wordt, zo lees je verderop in de recensie van redacteur Amra Nurkovic.
Hét einde
Maar ook achter de schermen legden de jaren 1980 een dubieuze basis. Een man als Don Simpson was mede verantwoordelijk voor het beeld van de pompeuze filmproducent, en voor de redenen dat figuren als Harvey Weinstein met schandalig gedrag jarenlang zouden wegkomen. Ligt dat misschien ook aan het feit dat high school films uit de eighties niet minder deden dan aanrandingen normaliseren? De lat voor verliefde tienerjongens lag in de jaren 1980 een pak lager dan vandaag, toont redacteur Ben De Smet aan met genreklassiekers als Sixteen candles en Weird science.
De jaren 1980 voelen in vele opzichten als ‘een einde van’. Het einde van New Hollywood, van Europese arthousecinema, van vrouwelijke vrijheden.
De jaren 1980 voelen in vele opzichten als ‘een einde van’. Het einde van New Hollywood, van Europese arthousecinema, van vrouwelijke vrijheden. Maar we zouden er vandaag niet meer over schrijven, mochten de jaren 1980 niet ook een hoogtepunt zijn. Het is immers net zo goed het decennium van Amy Heckerlings Fast times at Ridgemont High, van Agnès Varda’s Sans toit ni loi en van Rainer Werner Fassbinders Querelle. En het betekende de geboorte van Steven Spielbergs droomfabriek Amblin, die eigenhandig onze heimwee naar het tijdperk in stand houdt.
Hoe je ook naar de jaren 1980 kijkt, met nostalgie of met opluchting dat de opzichtige mode weer wat uit ons straatbeeld lijkt te verdwijnen, dit nummer toont je alle hoeken van het decennium.
Ontdek het allemaal zelf in ons zevende nummer. Pik een exemplaar op bij een van de vele verkooppunten. Of abonneer je en ontvang elk nieuw nummer gewoon thuis. Wie eerdere nummers miste, kan die ook nabestellen (zolang de voorraad strekt).
Werkten mee aan dit nummer:
Kernredactie: Ruben Aerts, Johannes De Breuker, Emma Geets, Fien Meynendonckx, Hanne Schelstraete.
Redacteurs: Jamie Apers, Katrijn Bekers, Robin Broos, Sam De Wilde, Ben De Smet, Thomas Heerma van Voss, Andreas Ilegems, Robin Kramer, Omar Larabi, Amra Nurkovic, Baptiste Painblanc, Katrien Schaubroeck, Jimmy Van der Velde, Ben Van Alboom, Remo Verdickt.
Illustratoren: Jeroen Los, Joep Brouwer, Studio Chapo, Lisa de Vriese, Studio Knets, Kaat Mondelaers, Ellen Vanhoutte en Jan Willemse.