Na de Tweede Wereldoorlog wordt de Duitse Hans overgebracht van Auschwitz naar een gevangenis. Zijn misdrijf? Zijn geaardheid.
Tot in de jaren 1990 was homoseksualiteit strafbaar volgens paragraaf 175 van het Duitse strafrecht. Met Grosse Freiheit toont Sebastian Meise dat liefde sterker is dan tralies. Zelfs in de gevangenis vindt Hans, overtuigend vertolkt door Franz Rogowski, de liefde waarvoor hij veroordeeld werd. ‘Heb je vanavond iets te doen?’ vraagt hij aan een andere 175’er. Samen gaan ze naar het optreden van het gevangeniskoortje – hun eerste date. Hun schouders leunen “toevallig” tegen elkaar aan.
Liefde is voor Hans geen vanzelfsprekendheid, maar een risico.
Hans’ zoektocht naar grote vrijheid, brengt hem het tegendeel. De enige plek om samen met zijn geliefden te zijn is de ijskoude buitencel. Daar zijn ze voor even alleen en houden ze elkaar warm onder een opgewold dekentje. Liefde is voor Hans geen vanzelfsprekendheid, maar een risico. Het laat sporen na op een lichaam dat verlangt naar genegenheid. Franz Rogowski speelt expressiever dan in Christian Petzolds Transit (2018) en Undine (2020). Deze keer is hij niet enkel een gesloten boek. Hij is tegelijkertijd zichtbaar door het leven getekend.
Liefde in meervoud
In Grosse Freiheit portretteert Meise zijn mannelijke hoofdpersonages zoals feministische filmmakers dat het laatste decennium deden met hun vrouwelijke personages: met veel nuance en weinig essentialisme. Hij toont dat mannelijkheid een meervoudig begrip is, dat niet gereduceerd kan worden tot één betekenis: een 007 in pak, een breedborstige maffioso of een flirtende Don Juan.
Je trillende, afkickende celgenoot in je armen houden, een worsteling die eindigt in een knuffel, elkaar warm houden onder hetzelfde deken, een date in de strafcel – ook dat is mannelijkheid, ook dat is liefde.
Meise portretteert zijn mannelijke hoofdpersonages zoals feministische filmmakers dat het laatste decennium deden met hun vrouwelijke personages
Alle (mannelijke) personages zijn immers op zoek naar liefde. De ene naar een passionele kus, de ander naar een innige knuffel of een schouderklopje. Liefde, weet Meise, neemt verschillende gedaantes aan. Zelfs Hans’ voor moord veroordeelde celgenoot verlangt naar vriendschap en genegenheid. Enkel wanneer Hans hem verzorgt, helpt en zelfs samen met hem in bed slaapt, slaagt hij erin af te kicken.
Sigaretten uit bijbelpapier
Door long takes te gebruiken schenkt Meise terecht tijd aan zijn acteurs. Zorgvuldig voeren ze hun handelingen uit van begin tot einde. Wanneer Rogowski lakens opvouwt, zich uitkleedt voor een fouillering of zijn ijzeren kom met pap leeg lepelt en vervolgens uitlikt, heeft hij tijd. Zijn handelingen krijgen daardoor een sacraal karakter.
Het opsteken van een sigaret is geen vlugge geste, maar een breed uitgesponnen ritueel dat steeds opnieuw herhaald wordt. Hij vouwt een Bijbel open, scheurt er een flinterdun blaadje uit en legt de tabak erop. Met veel aandacht rolt hij de sigaret, plaatst hem op die vertrouwde plek tussen zijn lippen en steekt hem aan met de aansteker in zijn andere hand. In de gevangenis heeft Hans tijd om gewoon even zijn tijd te nemen. Staat de tijd er stil of is ze juist oneindig? Ook daarin schuilt grootse vrijheid.
Grosse Freiheit speelt vanaf 16 februari 2022 in de Belgische bioscopen. In Nederland is de film vanaf 17 maart 2022 te zien in de zalen. Lees hier ons interview met regisseur Sebastien Meise.
Je kan de film ook via Picl.be bekijken.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.