In The worst person in the world volgt Joachim Trier een 29-jarige vrouw die ongeduldig wacht op het moment dat haar leven eindelijk zal beginnen. Dat levert een even emotioneel als ontnuchterend portret op.
Als er ooit iemand in de geschiedenis van de mensheid negenentwintig is geweest, dan is het wel Julie. Alleen al in de proloog van The worst person in the world wisselt het door Renate Reinsve gespeelde personage twee keer van studie en twee keer van geliefde. Uiteindelijk is ze boekverkoper met schrijfambities en woont ze samen met haar vriend Aksel (Anders Danielsen Lie), een vijftien jaar oudere graphic novellist, die haar zegt: ‘Het lijkt alsof je ergens op zit te wachten. Maar ik weet niet wat.’ Daarin ligt de kern van de film. In de twee uren die volgen voel je afwisselend ergernis en empathie voor de schouderophalende, pertinent ontevreden Julie.
De film voelt vaak als een groot neonbord, omhooggehouden door Trier, met daarop blinkend de tekst: eigenaardige tijd waarin we leven, nietwaar?
Vaak voelt de film als een groot neonbord, omhooggehouden door cineast Joachim Trier, met daarop blinkend de tekst: eigenaardige tijd waarin we leven, nietwaar? Je maakt als kijker onderdeel uit van een maalstroom aan herkenbaarheden: veertiger vaders in Jordan 1-Nike’s die ruzie maken in met vrienden gehuurde bungalows, emotionele affaires op huisfeestjes, onopzettelijke Instagram-likes, de verlammende cocktail van Westers schuldgevoel en klimaatstress.
Maar onder dat alles ettert vooral die allesverzengende besluiteloosheid. Het is zoeken naar een ingang tot de psyche van Julie, en waar dat in het begin nog kan frustreren, wordt gaandeweg de film vordert steeds meer duidelijk wat Trier eigenlijk wil zeggen.
Bambi op het ijs
Als Julie de striptekenaar verlaat voor de jongere, al even zoekende barista Eivind (Herbert Nordrum), zegt ze dat ze zich voelt als Bambi die zijn eerste stappen op het ijs zet. Ze lacht om het feit dat ze zichzelf als inmiddels dertiger vergelijkt met een tekenfilmfiguur. Het is niet de enige keer dat Julie wordt vergeleken met een getekend personage. Als Aksel vertelt over de verfilming van een van zijn stripboeken, zegt hij dat zijn personage Lynx een wild dier is in een wereld vol huiskatten, waarbij de camera lang op het gezicht van Julie blijft staan. Geen wonder dat Julie soms grotesk en cartoonesk aan kan voelen. We mogen onze moderne problemen op haar projecteren. Als we ons aan haar ergeren, ergeren we ons aan onszelf.
Als we ons aan Julie ergeren, ergeren we ons aan onszelf.
Even lijkt het erop dat Julie is geland. Ze gaat samenwonen met Eivind, confronteert in een ietwat gratuite tripscène eindelijk haar narcistische en luie vader en pakt het schrijven weer op. Maar als Eivind haar literaire werk in de prullenbak vindt, kwetst ze hem door te zeggen dat hij als niet-lezer het nooit op waarde zou kunnen schatten en confronteert hem met de vraag of hij de rest van zijn leven in een koffiezaak wil blijven werken. Uiteindelijk praat ze natuurlijk tegen zichzelf, maar de schade is al gedaan.
Het maakt ook niet uit
Nadat er een weinig subtiele en onnodige generatieclash plaatsvindt in de vorm van een radio-interview met Aksel, wordt Julie in de derde akte geconfronteerd met zowel het begin als het einde van het leven. Trier lijkt te willen zeggen: het maakt allemaal uiteindelijk niet uit, maar het maakt voor iedereen op zijn eigen manier allemaal niet uit. Een oorspronkelijk en ontroerend gegeven dat een aantal onevenwichtigheden in de film goed maakt.
De kern van de film verplaatst zich van een narcistisch circus naar een empathisch spiegelpaleis.
Er is geen oplossing voor Julie, en dat is de oplossing. Die paradoxale conclusie maakt het geheel een stuk sympathieker. Sommige mensen worden volwassen door te veranderen, door te worden wie ze beloofd hadden nooit te worden of aan bepaalde maatschappelijke verwachtingen te voldoen. Daar is niets mis mee. Mensen zoals Julie wachten ergens op en weten niet wat, ze drijven afwisselend gretig en afwachtend richting een vraagtekenvormige horizon. En daar is ook niets mis mee. Zo verplaatst de kern van de film zich van een narcistisch circus naar een empathisch spiegelpaleis — want, the worst person in the world, zijn we dat niet allemaal een beetje?
The worst person in the world speelt vanaf 17 november 2021 in de Belgische zalen. In Nederland speelt de film sinds 9 februari 2022.
Je kan de film ook via Picl.be bekijken.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.